از این رو فعالان صنعت به ویژه قطعه سازان با چالش های بسیاری برای تامین مواد اولیه و ادامه تولید مواجه شدند و خیلی از آن ها حتی با سختی و تحمل خسارت های زیاد از این چالش ها توانستند عبور کنند. بنابراین مشخص نیست آن ها چقدر دیگر قدرت تاب آوری زیر بار مشکلات گفته شده را دارند. در این رابطه رضا رضایی عضو هیئت مدیره انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه سازان خودرو کشور در گفت و گو با بازار درباره چالش های دنباله دار این صنعت توضیح می دهد:

* گفته می شود که ۱۴۰۱، سال چندان خوبی برای قطعه سازان نبوده و آن ها را با چالش های بیشماری در مسیر تامین نقدینگی و تولید مواجه کرده است. به عنوان یک قطعه ساز و عضو هیئت مدیره انجمن صنایع همگن قطعه سازان که خود با چالش های متعدد مواجه هستید، بفرمایید این صنعت اکنون در چه شرایطی است؟

خودروسازی ایران از ۳۰ سال قبل دچار مسائلی در بحث توسعه ظرفیت، کیفیت و تنوع شده است. این درحالی است که صنایع خودرو و قطعه در دنیا به عنوان استراتژیک ترین صنعت شناخته می شوند؛ چرا که هم اشتغال پایدار می آورد و هم اگر به روز حرکت کند تولید ناخالص داخلی کشورها را رشد می دهد.

علاوه بر این مصرف کنندگان هم از تولید با کیفیت احساس رضایت مندی و شادی خواهند کرد. همچنین امروز خودرو از حالت لوکس خارج شده و همه خانواده ها علاقه مند هستند که حداقل یک دستگاه خودرو داشته باشند. برای مثال حتی اگر دو خانواده که یکی دارای خودرو و دیگری بدون خودرو هستند را با یکدیگر مقایسه کنید خواهید دید که خانواده دارای خودرو شادتر است.

حالا اگر این خودرو با کیفیت، دارای مصرف کم و همواره لوازم یدکی آن در دسترس باشد سطح رضایت مندی جامعه را هم افزایش می یابد.

* اشاره کردید بخشی از رضایت مندی جامعه امروز به برخورداری از خودرو شخصی گره خورده است، بفرمایید فعالان و تصمیم گیران این صنعت باید چه مسیری را در پیش بگیرند تا سطح رضایت مردم افزایش یابد؟ همچنین در خصوص چالش های پیش رو توضیح دهید.

صنعت خودرو با هر چالشی که تاکنون مسیر آن را سد کرده امروز به اینجایی که می بینیم رسیده است. اما مساله ای که در این بین حائز اهمیت است شرایطی است که پیش روی این صنعت قرار دارد و قطعه سازی و خودروسازی متاثر از شرایط اقتصادی کشور و مشکلات عمومی است.

همچنین اکنون تامین ارز با محدودیت انجام می شود و بر مشکلات پیش روی تولید افزوده است. بنابراین برای رفع چالش های پیش آمده امروز قدری نیاز به دانایی افزایش یافته تا هم دولت و هم وزارت خانه های آن تلاش کنند تا شرایط را قدری بهبود ببخشند؛ چرا که در این کار وزارت دارایی، وزارت صنایع و غیره همگی دخیل هستند.

۱۴۰۱ سال چندان راحتی برای قطعه سازان نبود و خیلی از آن ها زندگی شان را پای تولید گذاشتند

اما در خصوص چالش های این صنعت، باید یادآور شد که سال گذشته، سال چندان راحتی برای قطعه سازانی که همواره در جبهه تولید فعالیت می کنند نبوده است؛ به طوری که حتی برخی از قطعه سازان برای ادامه تولید زندگی شان را پای کار گذاشتند تا توانستند نیاز خط تولید و بازار قطعات را تامین کنند.

تولیدی که همواره در مسیر آن موانعی همچون کمبود نقدینگی و سایر چالش های اقتصادی قد علم کرده و با استمرار مشکلات اقتصادی از پنج سال گذشته می توان متوجه شد که چقدر قدرت تاب آوری تولید کنندگان این حوزه کاهش یافته است. یکی از مهمترین چالش های صنعت که تولیدکنندگان را دچار چالش کرده قیمت دستوری و مسائلی این چنینی است.

* به استمرار چالش های صنعت خودرو به عنوان دلیلی برای کاهش تاب آوری قطعه سازان اشاره کردید، بفرمایید چقدر در مواجه با این مشکلات، مسئولان دولتی در راستای تسهیل گری در مسیر تولید تلاش کرده اند؟

متاسفانه سال گذشته دولت صنعت استراتژیک خودرو را علاوه بر اینکه حمایت نکرد بلکه باعث تخریب آن شد، وقتی یک بنگاه محصولی همچون خودرو را تولید می کند شرایط و قیمت تمام شده مشخصی دارد اما دیدیم که سرمایه مورد نیاز این صنعت به موقع تامین نشد؛ سرمایه ای قرار بود در مسیر تولید در اختیار اعضای تشکیل دهنده آن قرار گیرد.

البته خوشبختانه امسال مقام معظم رهبری با هوشمندی بر روی دو مساله مهم تاکید کرده اند که یکی از آن ها مهار تورم و بلافاصله بعد از آن افزایش بهره وری تولید با کیفیت است. این دو نکته لازم و ملزوم و نیازمند زیرساخت هایی هستند که تامین آن ها می تواند ضمن تحقق شعار سال، مشکلات قطعه سازان را هم کاهش دهد.

بر این اساس طی این چند هفته گذشته با دو تن از سران سه قوه دیدار داشتم و به آن ها گفتم اگر زیرساخت آماده نشود مشکل ایجاد خواهد شد. از این رو امیدواریم حمایت های لازم انجام شود و موانع صنایع قطعه سازی و خودروسازان بر اساس شعار سال برطرف شود.

به صراحت می گویم که اگر می خواهیم شعار مقام معظم رهبری با درصد بالایی محقق شود نیاز است که مسئولان زیرساخت ها را فراهم کنند. می دانیم که صنعت خودرو هم از گردش سالانه بالایی برخوردار است و مضاعف بر این موضوع مجموعه صنعت خودرو، قطعه سازی و بازار لوازم یدکی همگی حجم بالایی از نقدینگی کشور را به جریان می اندازند. همچنین این صنایع اشتغال پایدار خوبی را ایجاد می کنند. بنده فقط به عنوان یک قطعه ساز سال گذشته هزار نفر نیروی انسانی در مجموعه خود استخدام کرده ام.

* اشاره کردید که دولت در سال گذشته هیچ حمایتی از تولیدکنندگان قطعات خودرو نکرده است، انتظار چه حمایتی را داشتید که دریافت نکردید؟

BOM یا همان زنجیره مواد اولیه قطعه سازی صنعت خودرو خود نیازمند مواد اولیه است. بر این اساس سال ها است که اعلام می کنیم بانک ها و بازار سرمایه آنطور که باید و شاید در اختیار صنعت نیستند و کمکی نمی کنند. از این رو صنایع قطعه سازی و خودروسازی به خاطر محدودیت های بین المللی و مساله کمبود ارز حدود ۸۰ درصد وابسته به شرکت های تولید کننده مواد اولیه داخلی همچون فولاد، پتروشیمی و مس است.

شرکت هایی که تولیداتشان را متناسب با نوسانات ارزی عرضه می کنند و باید این سوال را از آن ها پرسید که مگر آن ها خاک را به دلار خریداری می کنند؟ کارگر را به دلار به کار می گیرند که به قیمت فوب خلیج فارس نرخ گذاری می کنند؟ از تمام این مشکلات بگذریم شرایط توزیع هم اشتباه است.

* توزیع مواد اولیه ای که از شرکت های مادر تامین می شود دارای چه مشکلاتی است؟

تا همین چند وقت پیش مواد اولیه مورد نیازمان را از طریق بورس تامین می کردیم؛ به طوری که در بورس کالا شرکت می کردیم و برنده می شدیم و سپس یک هفته بعد هزینه آن را پرداخت می کردیم. در آن زمان بانک ها نقدینگی مورد نیاز را تامین می کردند.

قیمت دستوری، نقدینگی پایین قطعه سازان و ضرورت به پیش پرداخت ۵۰ درصدی برای تامین مواد اولیه از بورس چالش زا شده است

اما اکنون باید ۵۰ درصد هزینه مواد اولیه را ابتدا پرداخت کنیم که باید از مسئولان پرسید آیا تاکنون به این مهم توجه کرده اند که قطعه ساز باید این نقدینگی را از کجا بیاورد؟ یعنی می خواهم بگویم در اینجا مقصر هم فقط قطعه سازان نیستند، بلکه قیمت دستوری و نقدینگی پایین است که آن ها را دچار مشکل کرده است. حالا به این مشکلات تغییر خرید مواد اولیه به صورت نقد را هم اضافه کنید که به چالش های کمبود نقدینگی در این صنعت افزوده است.

بنابراین اگر می خواهیم شعار سال و هدف گذاری برای افزایش تیراژ تولید خودرو محقق شود باید این مشکلات برطرف شود. البته نمی دانم این یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو که هدف گذاری کرده اند چقدر قابل تحقق است و به نظر شعارگونه می آید. به خصوص که اگر خودروهای تجاری سال گذشته را کم کنیم حدود ۹۰۰ هزار دستگاه خودرو سواری تولید شده است.

* یکی از چالش های دنباله دار قطعه سازان وصول دیرهنگام مطالبات آن ها از خودروسازان است، بفرمایید روند پرداخت مطالبات قطعه سازان به چه شکل انجام می شود؟

قطعه سازان در سال گذشته بخش عمده ای از نقدینگی شان دچار افزایش نرخ ارز شد و کاهش یافت؛ چرا که با دلار ۲۳ هزار تومان قطعه به خودروسازی تحویل دادیم و اکنون نه تنها از خودروسازی طلبکار هستیم و باید بدهی خود را پرداخت کنند بلکه اگر قطعه سازان مطالبات خود را دریافت کنند هم باید به جای دلار ۲۰ هزار تومانی تولیدات جدید را با ارز بیشتر از ۳۰ هزار انجام دهند که به سادگی تامین نمی شود.

متاسفانه یکی از مشکلاتی که امسال با آن مواجه شده ایم عدم دسترسی به دلار است. البته همانطور که اشاره کردم مشکلات زیاد است و این موضوع نه دست قطعه ساز است و نه در دست خودروسازی، بلکه به تصمیمات بانک مرکزی بر می گردد.

نمی دانم آن هایی که تصمیم می گیرند بر چه اصول و مبنایی تصمیم می گیرند؟ برای چند میلیارد دلار نیاز کل صنایع خودروسازی و قطعه سازی که امسال ۴.۵ میلیارد دلار است را تامین کنند. البته این رقم فقط ۱۵ درصد از ارزش صنعت خودرو در سال را به خود اختصاص می دهد و مابقی از طریق داخل تامین می شود.

* چه خواسته ای از متولیان برای جلوگیری از کاهش هرچه بیشتر نقدینگی قطعه سازان دارید؟

متاسفانه مسئولان نسبت به نیاز ارزی صنایع خودروسازی و قطعه سازی داخلی همکاری نمی کنند اما می بینیم که به رغم اینکه برای واردات خودرو که نیاز به رقم خیلی بالاتری است همکاری بهتری دارند. به طوری که قطعه سازان ضمن برخورداری از زیرساخت های سخت افزاری فرسوده و قدیمی همچنان در تلاش هستند که با کیفیت عمل کنند.

اگر با کیفیت عمل کنیم رقابت پذیری مان افزایش می یابد. قطعاتی که تولید می شود از نظر مصرف کننده خودرو هم رضایت بیشتری کسب می کنند و سودآوری بالا می رود. بنابراین اولین مساله نقدینگی است طی سال ها قیمت گذاری دستوری اکنون شاهد به بحران رسیدن آن هستیم که باید رفع شود.

این مشکلات باید از طریق سیستم بانکی حل شود و بانک مرکزی به میان بیاید. وزیر اقتصاد، رئیس جمهور باید مساله را برطرف کنند. حتی اگر نتوانستند مشکل را برطرف کنند باید از رهنمودهای رهبری کمک بگیرند تا نقدینگی را در حد نیاز در چرخه بدنه و قطعات خودرو تامین کنند وگرنه به رغم برخورداری از ظرفیت و توانمندی خوب نمی توان خودرو تولید کرد.

* فکر می کنید محصولاتی که خودروسازی تولید می کنند امسال بتوانند وارد بازارهای جهانی شوند؟

متاسفانه بخشی از موضوع عدم صادرات محصولات ایرانی به کشورهای اطراف به ویژه عراق به موضوعات سیاسی بر می گردد. این درحالی است که حتی اگر به عراق سفر کنید خواهید دید که مردم آن ها هنوز از پراید، پژو ۴۰۵ و سمند استفاده می کنند. از طرفی همان عراق که ایران برای ثبات آن خیلی زحمت کشید اکنون چین بازار خودروی آن قبضه کرده است.

این موضوع دردآور است و باید به سرعت عارضه یابی شود. البته یک بحث آن مقداری می تواند کیفیت خودرو باشد اما به نظر بنده رفع موانع صادرات خودرو به خارج از مرزهای کشور چندان مرتبط با کیفیت نیست. الان خودروهایی همچون تارا، شاهین و کوییک از کیفیت خوبی برخوردار هستند و می توانند به این بازار کشورهای خارجی صادر شوند.

به طور کلی صادرات زیرساخت هایی می خواهند که بعضی از آن ها دچار اهمال کاری مسئولان شده و بازار را به گونه ای به دست کسانی که پس گرفتن آن از آن ها دشوار است انداخته است.