شاهزاده سعودی با سفر شی جین پینگ به دنبال رهبری خاورمیانه و استقلال است
نویسنده عزیز یعقوبی ؛ ترجمه: خطیبی – تحریریه خانه روشن
به گفته تحلیلگران، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، این هفته میزبان رهبر چین در مقطع حساسی از روابط ایالات متحده و عربستان سعودی است که نشان دهنده عزم ریاض برای هدایت نظم جهانی مورد قبولش بدون توجه به خواست متحدان غربی اش است.
حاکم این غول نفتی پس از قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸، که روابط عربستان و آمریکا را تحت تأثیر قرار داد، به صحنه جهانی بازگشته است، گرچه ایالات متحده خشمگین از سیاست‌های عربستان در بخش انرژی است و به نظام پادشاهی آن برای تغییر سیاستش فشار می‌آورد.
شاهزاده محمد که مشتاق است به عنوان رهبر جهان عرب شناخته شود و همچنین برای نمایش قدرت، قصد دارد در سفر رئیس جمهور چین آقای شی جین پینگ که قرار است روز سه شنبه آغاز شود، حکمرانان سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا را برای نشست سران چین-عربی گرد هم آورد.
سفر شی جینپینگ در زمانی انجام می شود که روابط ایالات متحده و عربستان پیچیده شده است.
عدم اطمینان و بی ثباتی بر بازارهای جهانی انرژی فشار می آورد و غرب سقف قیمتی بر نفت روسیه اعمال می کند و واشنگتن با نگرانی به نفوذ فزاینده چین در خاورمیانه چشم دوخته است.
دولت عربستان سعودی به درخواست‌ها برای اظهارنظر درباره سفر شی و دستور کار آن پاسخی نداد.
شاهزاده محمد به نشانه عصبانیت از انتقاد آمریکا نسبت به سیاست های حقوق بشری ریاض، در ماه مارس به مجله آتلانتیک گفت که برایش اهمیتی ندارد که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا چیزهایی را درباره او درک نکرده باشد و گفت بایدن باید بر منافع آمریکا تمرکز کند.
او همچنین در اظهاراتی که توسط خبرگزاری دولتی عربستان سعودی (SPA) در همان ماه منتشر شد، اعلام کرد ریاض قصد دارد روابط خود با واشنگتن را تقویت کند، اما می‌تواند منافع خود یعنی سرمایه‌گذاری سعودی‌ها در ایالات متحده را کاهش دهد.
عربستان سعودی در حال تعمیق روابط اقتصادی با چین است. این کشور بزرگترین تامین کننده نفت چین است، اگرچه روسیه همکار تولیدکننده اوپک پلاس، سهم خود را از بازار چین با عرضه‌ی سوخت ارزان تر افزایش داده است.
پکن همچنین برای استفاده در تجارت از ارز یوان خود، به جای دلار آمریکا، لابی میکند. ریاض پیش از این تهدید کرده بود که برای مقابله با قوانین احتمالی ایالات متحده که اعضای اوپک را در معرض شکایت به دادگاه قرار می دهد، برخی از معاملات نفتی دلاری را متوقف خواهد کرد.
روابط ایالات متحده و عربستان در دولت بایدن پیش از این بر سر حقوق بشر و جنگ یمن که ریاض رهبری یک ائتلاف نظامی را بر عهده دارد، متشنج شده بود، به دلیل جنگ اوکراین و سیاست نفتی اوپک پلاس، بیش از پیش تیره شده است.
دیپلمات‌ها در منطقه گفتند که شی جینپینگ استقبال باشکوهی خواهد داشت، مشابه استقبال از پرزیدنت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در سفرش به پادشاهی در سال ۲۰۱۷ و بر خلاف سفر ناخوشایند بایدن در ماه ژوئیه که هدف آن بهبود روابط با ریاض بود.
ترامپ در حالی که بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار قرارداد برای صنایع نظامی آمریکا منعقد کرده بود، در فرودگاه از سوی ملک سلمان مورد استقبال قرار گرفت. بایدن که زمانی قول داده بود ریاض را بر سر قتل خاشقجی محکوم کند، دیدارهای خود با شاهزاده محمد را کم اهمیت جلوه داده و به جای دست دادن، با مشت به او دست زد.
دیپلمات ها به رویترز گفته اند که انتظار می رود هیئت چینی ده ها قرارداد با عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی در زمینه انرژی، امنیت و سرمایه گذاری امضا کنند.
شاهزاده محمد بر اجرای طرح تنوع چشم انداز ۲۰۳۰، خود را برای اقتصاد دور از نفت با ایجاد صنایع جدید از جمله خودروسازی و تولید اسلحه و همچنین لجستیک آماده میکند، اگرچه سرمایه گذاری مستقیم خارجی چشمگیر نبوده است.
پادشاهی در حال سرمایه‌گذاری هنگفتی در زیرساخت‌های جدید و پروژه‌های بزرگ در گردشگری و ابتکاراتی مانند اختصاص ۵۰۰ میلیارد دلار برای منطقه ساحلی نئوم (NEOM) است که برای شرکت‌های ساختمانی چینی یک فرصت عالی محسوب می‌شود.
عربستان سعودی و متحدانش در خلیج فارس گفته اند علیرغم تردیدهای آمریکا در مورد روابط با روسیه و چین، به تنوع بخشیدن در شراکت ها برای تامین منافع اقتصادی و امنیتی ادامه خواهند داد.
جاناتان فولتون، عضو ارشد غیر مقیم شورای آتلانتیک، گفت که شاهزاده محمد می خواهد به جهان نشان دهد که پادشاهی برای بسیاری از قدرت های بزرگ جهانی مهم است.
شاید این پیام برای ایالات متحده نیز باشد، گرچه او برای افکار عمومی در داخل عربستان نیز حساب باز میکند.
بایدن پس از کاهش تولید اوپک پلاس، متعهد به «عواقب» برای ریاض شد، اما واشنگتن از آن زمان بر حمایت خود از امنیت پادشاهی تاکید کرد و مقامات آمریکایی بر «مزیت نسبی» آمریکا در ساخت ساختارهای دفاعی یکپارچه در خلیج فارس تاکید کردند.
جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت که واشنگتن می خواهد مطمئن شود که روابط “استراتژیک” آن با ریاض “در راستای منافع دو جانبه” کار می کند.
مقامات آمریکایی در پاسخ به سوالی درباره روابط عربستان و چین پیش از سفر شی جینپینگ، از اظهار نظر خودداری کردند.
واشنگتن نسبت به استفاده اعراب خلیج فارس از فناوری G5 چین ابراز نگرانی کرده است. سرمایه گذاری چین در زیرساخت های حساس مانند بنادر نیز برای ایالات متحده نگران کننده است و به همین علت پروژه بندر چین در امارات متحده عربی متوقف شد،
ریاض و ابوظبی در حال خرید تجهیزات نظامی چینی هستند و یک شرکت سعودی قراردادی با یک شرکت چینی برای تولید پهپادهای مسلح در این کشور امضا کرد.
عبدالعزیز ساگر، تحلیلگر سعودی، رئیس مرکز تحقیقات خلیج فارس مستقر در ریاض، به تلویزیون عربستان سعودی “الشرق نیوز’ گفت که کشورهای عربی می خواهند به متحدان غربی بگویند جایگزین هایی دارند و روابط آنها در درجه اول بر اساس منافع اقتصادی است.
جان آلترمن، مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی واشنگتن، گفت: اگرچه به نظر می‌رسد که روابط عربستان با چین «بسیار سریع‌تر» نسبت به ایالات متحده در حال رشد است، اما در روابط واقعی قابل مقایسه نیستند.
او گفت: “روابط با چین در مقابل روابط با ایالات متحده از نظر استحکام و صمیمیت کمرنگ است.”
نویسنده عزیز یعقوبی ؛ ترجمه: خطیبی – تحریریه خانه روشن
