تکههای کوچک بدن حیواناتی که میمیرند و رو به انقراض هستند در بزرگترین بانک موجود از بافتهای زنده بریتانیا به نام «گاوصندوق طبیعت» منجمد میشوند تا برای مدت طولانی و نامحدود ذخیره شود. نمونهها در شیشههای پر از نوعی ضد یخ حاوی مغذیها و در دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتیگراد نگهداری میشوند با این اقدام تمام فرایندهای شیمیایی طبیعی در سلول متوقف خواهد شد.
این سلولها در آینده که زمان آن مشخص نیست و حتی ممکن است قرنها طول بکشد، دوباره احیا خواهند شد و این یک راه برای جلوگیری از انقراض حیوانات است.
«گاوصندوق طبیعت» همکاری نزدیکی با باغ وحشهای اروپا دارد و دامپزشکان هر گاه که در این باغ وحشها با تزریق دارو به زندگی یک حیوان پایان میدهند و یا اینکه حیوانی دچار مرگ غیرمنتظره میشود، مقداری از بافت حیوان را برای این بانک برمیدارند.
بنا به گفته محافظان محیط زیست گونههای زیستی در کره زمین با سرعت در حال نابود شدن هستند بنابر اعلام سازمان ملل متحد یک میلیون گونه گیاهی و جانوری زمین با خطر انقراض مواجه شدند برای همین دانشمندان بررسی میکنند که چه گونهای را برای آینده فریز کنند.
تولیس ماتسون بنیانگذار «گاوصندوق طبیعت» معتقد است که این اقدام جلوی انقراض را نخواهد گرفت اما قطعاً به آن کمک خواهد کرد، بنا به گفته محققان سلولهای پوست به ویژه بافتهای همبند به نام فیبروبلاست برای تکثیر مناسب هستند چون نقش مهمی در التیام و ترمیم دارند.
این سلولها پس از خروج از فریزر و گرم شدن وقتی در ظرفی از موادمغذی قرار میگیرند به خوبی تکثیر میشوند برای همین احتمال داده میشود یکی از کاربردهای این سلول ها در آینده همتاسازی حیوانات جدید با DNAهای فریز شده باشد. برای اولین بار در دنیا در سال ۱۹۹۶ همتاسازی انجام شده است در حقیقت میتوانیم بگوییم این فناوری برای تولیدمثل حیوانات اهلی به کار گرفته شد و اینک برای حفاظت از محیط زیست کاربرد دارد.
در شرکت بیوتکنولوژی«احیا و بازگشت» تولید کلون از سلولهای پوستی یک راسوی پاسیاه و اسب پرژوالسکی انجام شده است. تنوع ژنتیکی باید حفظ شود اما با کاهش جمعیت یک گونه دیده میشود که جفتگیری میان اعضای خانواده صورت میگیرد.
دکتر نواک میگوید: ارزانترین راه برای احیای ژنها نیست؛ فعالان حفاظت از محیط زیست برای نجات گونهها میجنگند اما ما نتوانسته این همه را نجات دهیم و روند نابودی گونهها ادامه دارد. قرار دادن این مواد در بانک این فرصت را میدهد که امکان احیا در آینده وجود داشته باشد و اگر اکنون این کار را نکنیم در آینده پشیمان خواهیم شد.
بانکهای زیستی به معنای آن نیستند که نیازی به نجات گونه نداریم بلکه باید برای نجات گونهها تلاش خود را داشته باشیم.
هفت سال پیش در ژاپن جانوران ریزی که از ۳۰ سال قبل فریز شده بودند به زندگی بازگشتند. دانشمندان خرس آبی یا بچه خوکهای خزهای که تنها یک میلیمتر طول داشتند را در سال ۱۹۸۳ در بین گیاهان خزهای قطب پیدا و در آزمایشگاه در دمای منفی ۲۰ درجه سانتیگراد نگهداری کرده بودند. در نهایت در سال ۲۰۱۴ این موجودات را از فریزر خارج کردند و توانستند به حیات خود ادامه دهند. پس از خروج از حالت یخزدگی یک مجموعه تخم و یک موجود کامل زنده ماندند و آن موجود کامل پس از ۲ هفته حرکت کرد و غذا خورد و از تخمهای ۱۹ تایی هم ۱۴ تخم به نوزاد تبدیل شدند.
به گفته دانشمندان ژاپنی مطالعات دقیق با استفاده از آنالیز، درک آنان را از مکانیزم حفظ و زنده بودن موجودات در طولانی مدت را افزایش میدهد.
تولیس نیز به آینده امیدوار است و میگوید: با فناوری ویرایش ژن حتی شاید بتوانیم تنوع ژنتیکی تازهای را ایجاد کنیم