بازیابی دهلی پس از لغزش پکن

در حالی که اقتصاد جهان در سال‌های اخیر با بحران‌های روزافزون مواجه بوده، هند اما با تغییر رویه کند پیشین، رویکردی سریع و چابک را برای توسعه اقتصاد خود در پیش گرفته است. هند امسال را با حضور پرشور و مقتدرانه در مجمع جهانی اقتصاد در سوئیس آغاز کرد. نمایندگان اعزامی هند در اجلاس امسال ‌‌‌آن‌چنان حضور پرشماری داشتند که یکی از اعضای هیات‌‌‌های شرکت‌کننده خارجی به طنز خیابان اصلی محل برگزاری اجلاس را «هند کوچک» توصیف کرده بود.  تنها چند ماه بعد، هنگامی که نخست‌‌‌وزیر هند «نارندرا مودی»، اجلاس سران گروه۲۰ را که برای اولین‌‌‌بار در دهلی‌‌‌نو برگزار می‌‌‌شد افتتاح کرد، بازار سهام این کشور به رشد خیره‌‌‌کننده‌‌‌ای دست‌‌‌یافت.

اما این حس اعتمادبه‌‌‌نفس تنها به زمین محدود نمی‌شود. هند چند ماه پیش به باشگاه کوچک کشورهایی پیوست که سفینه فضایی به کره ماه فرستاده بودند که خود نشانه‌‌‌ای دیگر از جاه‌‌‌طلبی‌‌‌های هند و عزم این کشور برای توسعه در حوزه علم و فناوری است.  در این میان، چین که طی دهه‌‌‌های متمادی موتور رشد جهانی بود، شاهد کاهش رشد اقتصادی خود بوده است و همسایه جنوبی (هند) به‌‌‌سرعت در حال تبدیل‌‌‌شدن به جانشین بالقوه چین است. از جمعیت جوان فزاینده گرفته تا کارخانه‌‌‌های فعال، هند توانسته است شرایط را به نفع خود رقم بزند.

«اسوار پراساد»، استاد سیاست تجاری دانشگاه کرنل نیویورک در این باره می‌‌‌گوید: اقتصاد هند با توجه ‌‌‌به اصلاحاتی که طی سال‌های گذشته انجام شده برای زمینه‌‌‌سازی و تسهیل رشد و رونق تدریجی، به‌طور غیرقابل‌‌‌انکاری در مسیر دستیابی به عظمت است. او می‌‌‌افزاید: «سرمایه‌گذاران خارجی زیادی به دلایل متقن و بارز برای سرمایه‌گذاری در این کشور اظهار تمایل کرده‌‌‌اند.»  دهلی‌‌‌نو همچنین روابط گرم‌‌‌تری با غرب دارد که به چین با سوءظن فزاینده می‌‌‌نگرد.  این یعنی سرمایه‌گذاران اکنون بزرگ‌ترین دموکراسی جهان را نقطه روشنی در جهانی ازهم‌‌‌گسیخته می‌‌‌دانند.

 این بار وضعیت متفاوت است

در چند دهه گذشته، دوره‌‌‌هایی از خوش‌بینی جهانی در مورد هند وجود داشته است، اما شعله این خوش‌بینی‌‌‌ها هر بار با ادامه پیشرفت روزافزون چین خاموش می‌‌‌شد. امروز شکاف بین دو غول اقتصاد آسیا بسیار عمیق است. ارزش اقتصاد هند در حال حاضر نزدیک به ۳٫۵تریلیون دلار است که این کشور را در جایگاه پنجمین اقتصاد بزرگ جهان قرار می‌دهد. این در حالی است که ارزش تقریبی اقتصاد چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان ۱۵تریلیون دلار برآورد می‌شود.  طبق برآورد صندوق بین‌المللی پول، انتظار می‌رود این دو کشور در مجموع به نیمی از رشد جهانی در سال‌جاری کمک کنند که سهم چین در این میان ۳۵‌درصد خواهد بود.  طبق گزارش تحلیلگران «بارکلی» که ماه اکتبر منتشر شد، هند برای اینکه بتواند ظرف پنج‌سال آینده از چین به‌‌‌عنوان بزرگ‌ترین مشارکت‌‌‌کننده در رشد جهانی پیشی بگیرد، باید به نرخ رشد پایدار ۸‌درصد دست یابد. به گفته تحلیلگران «بارکلی» هند برای دستیابی به رشد ۸‌درصد بخش خصوصی لازم است سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهد.

همچنین طبق پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول، هند امسال رشد ۶٫۳درصدی را تجربه خواهد کرد.  از سوی دیگر، چین هدف رشد رسمی خود را حدود ۵‌درصد تعیین کرده است؛ زیرا با چالش‌های فزاینده‌ای از جمله شاخص ضعیف قیمت مصرف‌کننده و بحران املاک دست‌وپنجه نرم می‌کند.  دولت «نارندرا مودی» که قصد دارد هند را تا سال ۲۰۲۵ به یک اقتصاد ۵تریلیون دلاری تبدیل کند، مطمئنا در حال ایجاد زمینه برای تسهیل تجارت و جذب شرکت‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری است. درست مانند کاری که چین بیش از سه‌دهه پیش انجام داد، هند نیز با صرف میلیاردها دلار برای ساخت جاده‌‌‌ها، بنادر، فرودگاه‌‌‌ها و راه‌‌‌آهن، تحول عظیم زیرساختی را آغاز کرده است. تنها در بودجه امسال، ۱۲۰میلیارد دلار برای هزینه‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای در جهت تقویت توسعه اقتصادی پیش‌بینی ‌‌‌شده است.

نتایج را می‌‌‌توان روی زمین و در ساخت‌وسازها و عملیات عمرانی گسترده‌‌‌ای که در سراسر کشور در حال انجام است، مشاهده کرد. هند ۵۰هزار کیلومتر به شبکه بزرگراه ملی اضافه کرده است که فقط ۵۰‌درصد آن مابین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۲۲ انجام شده است. دولت مودی گفته است که سرعت روزانه ساخت بزرگراه‌‌‌های ملی از زمانی که ۹سال پیش برای اولین‌‌‌بار به قدرت رسید، بیش از دوبرابر شده است.

 تحولات شگرف در حوزه دیجیتال

هند که برخی از شرکت‌های نرم‌‌‌افزاری بزرگ جهان را دارد، مجموعه‌‌‌ای از پلتفرم‌‌‌های دیجیتال -معروف به زیرساخت‌‌‌های عمومی دیجیتال- را نیز ایجاد کرده که تجارت را متحول کرده و در واقع «تغییردهنده بازی» برای مردم و کسب‌وکارها در کشور بوده است. به‌‌‌عنوان‌‌‌مثال، برنامه Aadhaar که در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد، با ارائه مدرک هویتی برای میلیون‌ها هندی اولین‌بار زندگی آنها را متحول کرد.

بزرگ‌ترین پایگاه بیومتریک جهان اکنون بخش اعظم جمعیت ۱٫۴میلیاردی هند را پوشش می‌دهد و به دولت کمک کرده است تا میلیون‌ها نفر را با کاهش فساد در برنامه‌ها و طرح‌های رفاهی نجات دهد. پلتفرم دیگر، رابط پرداخت یکپارچه (UPI) به کاربران این امکان را می‌دهد تا با اسکن یک کد QR، فورا پرداخت‌‌‌های خود را انجام دهند. هندی‌‌‌ها از همه اقشار، از کافی‌‌‌شاپ‌‌‌ها گرفته تا فقرا، این سازوکار را پذیرفته‌‌‌اند که موجب شده است میلیون‌‌‌ها دلار به اقتصاد رسمی سرازیر شود. شرکت‌های هندی وارد عمل شده‌‌‌اند. برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های این کشور، از جمله صنایع Reliance Mukesh Ambani  و گروه همنام Gautam Adani، میلیاردها دلار برای اینترنت ۵G  و انرژی پاک هزینه می‌کنند؛ حتی اگر امپراتوری‌‌‌های خود را بر پشتوانه صنایع سنتی مانند سوخت‌‌‌های فسیلی بنا کنند.

 آیا این پیشرفت‌‌‌ها کافی است؟

هند با قدرت در تلاش است از شرایط به وجود آمده جهانی و عزم شرکت‌های بین‌المللی زنجیره تامین برای متنوع‌‌‌کردن عملیات تجاری خود که پیش ‌‌‌از این صرفا در چین متمرکز بود بهره‌‌‌برداری کند. این شرکت‌ها در دوران شیوع و همه‌گیری کرونا با موانع مختلفی در روند فعالیت‌‌‌هایشان مواجه شدند و افزایش تنش بین پکن و واشنگتن فعالیت‌‌‌های آنها را تهدید می‌کند.

سومین اقتصاد بزرگ آسیا برنامه تشویقی مرتبط با تولید به ارزش ۲۶میلیارد دلار را برای جذب شرکت‌ها در راستای راه‌اندازی تولید در ۱۴حوزه، از الکترونیک و خودرو گرفته تا داروسازی و تجهیزات پزشکی، راه‌اندازی کرده است. در نتیجه، برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان، از جمله تامین‌‌‌کننده اپل، فاکسکان، در حال گسترش فعالیت‌‌‌های خود در هند هستند.  اما حتی با وجود افزایش حجم تجارت هند، هنوز با خلق دوباره معجزه اقتصادی که دهه‌‌‌ها پیش در چین به وقوع پیوست فاصله زیادی دارد.

«ویلی شیه»، استاد دانشکده بازرگانی هاروارد، می‌‌‌گوید هند مانند چین در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ نیست، زیرا دولت به این سرعت موانع را بر سر راه FDI [سرمایه‌گذاری‌‌‌های مستقیم خارجی] برطرف نمی‌‌‌کند. او می‌‌‌افزاید: «هند امروز در مقایسه با چین در اوایل دهه ۲۰۰۰ بوروکراتیک‌‌‌تر و غیرقابل‌‌‌پیش‌بینی‌‌‌تر است.» این غیرقابل‌‌‌پیش‌بینی بودن در سال ۲۰۱۶ زمانی که «مودی» به طور ناگهانی دستور حذف اسکناس‌های نقد را صادر کرد، کاملا نمایان شد که به دردسرهای طولانی‌مدت برای شهروندان و مشاغل منجر شد.  در حالی که این کشور در حال برداشتن گام‌‌‌هایی برای جذب شرکت‌های خارجی است، مقامات آن شرکت‌های چینی را سرکوب کرده‌‌‌اند.

در گزارش اکتبر HSBC، «فردریک نویمان» و «جاستین فنگ» می‌‌‌نویسند: «هند در حال حاضر با سیلندرهای کمی کار می‌کند که نمی‌‌‌تواند جایگزین موتور کند چین شود، ضمن اینکه نباید تفاوت‌‌‌ها در میزان مصرف، سرمایه‌گذاری‌‌‌ها و… در دو اقتصاد را نادیده گرفت.»  چین حدود ۳۰‌درصد از سرمایه‌گذاری جهان را تشکیل می‌دهد، در حالی که سهم هند کمتر از ۵‌درصد است. «حتی با فرض رشد صفر در چین و سه‌برابر شدن رشد هزینه سرمایه‌گذاری در هند نسبت به میانگین اخیر، حداقل ۱۸سال زمان لازم است تا سطح هزینه‌های سرمایه‌گذاری هند به چین برسد.» بیان این حقایق به معنای آن نیست که هند در این زمینه پیشرفت نخواهد کرد و بر اقتصاد جهان تاثیرگذار نخواهد بود؛ اما واقعیت این است که اگر اقتصاد چین به‌‌‌شدت دچار مشکل شود، ظرفیت کنونی هند برای محافظت از اقتصاد جهانی کافی نخواهد بود.