مجلس به پیشنهاد دولت در برنامه هفتم توسعه در حالی سن بازنشستگی را افزایش داده است که به گفته کارشناسان بار ناترازی صندوق های سرمایه گذاری و سوء مدیریتها نباید بر دوش مردم نهاده شود.
رای نمایندگان مجلس به افزایش سن بازنشستگی اگر چه خاطر خیلی ها را آزرده کرده اما به صراحت باید گفت؛ اتخاذ چنین تصمیم مهمی به دلیل ممانعت از ورشکستی صندوق های بازنشستگی است چرا که سیل تعداد بازنشستگانی که در آستانه سن بازنشستگی قرار دارند در کنار کاهش چشم گیر میزان جمعیت شاغل در سالهای آتی به دلیل افت رشد جمعیت کشور و …، مشکلات عدیده ای را متوجه تامین مالی صندوق های بازنشستگی می کند، در چنین شرایطی باید از هم اکنون و قبل از ایجاد بحران فکری اساسی و اصولی برای حل چنین مسئله مهمی شود.
البته شاغلان و سری افرادی که درصف اشتغال قرار دارند با اتخاذ چنین تصمیمی دچار شوک شده اند زیرا طبق مصوبه اخیر اصلاح فرمول سن بازنشستگی، آنها باید سالها کار کنند تا بازنشسته شوند. از طرفی دولت و مجلس نیز بناچار راهی جز این را ندارند که برای تعدیل و توازن منابع صندوق های بازنشستگی و توانمند شدن در پرداخت حقوق بازنشستگان، سن بازنشستگی را با هدف جلوگیری از ورشکستگی این صندوق های افزایش دهند.
چون میانگین سن امید به زندگی در کشور بهبود یافته و به ۷۷ سال رسیده است، بنابراین اصلاحاتی نیز باید در سن بازنشستگی ایجاد شود تا صندوق ها ی بازنسشتگی برای پاسخگویی به بازنشستگان توان تاب آوری لازم را داشته باشند چرا که ضریب پشتیبانی صندوق‌های بازنشستگی کاهش یافته است
افزایش امید به زندگی، توجیه افزایش سن بازنشستگی
توجیه تصمیم گیران به مصوبه افزایش سن بازنشستگی در اجرای برنامه هفتم توسعه و در صورت تائید شورای نگهبان، علاوه بر وجود تغییرات جمعیتی طی این سالها و تبعات آن یعنی تغییر در میزان خروج و ورود شاغلاین، آن است که چون میانگین سن امید به زندگی در کشور بهبود یافته و به ۷۷ سال رسیده است، بنابراین متناسب با این رشد، اصلاحاتی نیز باید در سن بازنشستگی ایجاد شود تا صندوق ها ی بازنسشتگی برای پاسخگویی به بازنشستگان توان تاب آوری لازم را داشته باشند، چرا که ضریب پشتیبانی صندوق‌های بازنشستگی مدتهاست به شدت کاهش یافته است و در صورت ادامه چنین روندی بی تردید این صندوق ها در آینده نزدیک، دیگر قادر به تامین حقوق و مستمری بازنشستگان نخواهند بود.
با این وجود هر چند چنین موئلفه هایی، تصمیم برای افزایش سن بازنشستگی را در اذهان منطقی می کند اما سئوال خیلی ها این است که چرا طی سنوات گذشته مدیریت ها و سیاست گذاری ها برای سرمایه گذاری های سودمند، پربازده و پایدار در صندوق های بازنشستگی طوری نبوده است که چنین سرمایه گذاریهای منجر به بازگشت سرمایه قابل توجه و پایدار شود تا صندوق ها با ناترازی به چنین روزی مبتلا نشوند. ناتوانی های مدیریتی و ناترازی هایی که مردم باید جور آن را بکشند.
بالا بودن نرخ رشد جمعیت شاغل در یک دوره زمانی مثلا دهه ۶۰ و کاهش این نرخ در دوره های بعدی باعث شده تا به تدریج ترکیب جمعیتی شاغل کشور از نظر سنی نامتوان شود و این روند مشکلات زیادی را متوجه تامین مالی صندوق های بازنشستگی و میزان دخل و خرج آنها کند
رشد نامتوازن جمعیت شاغل، مشکلی که دامن گیر صندوق ها شد
البته باید به این نکته مهم نیز توجه کرد که بخش عمده چالش برانگیز صندوق های بازنشستگی ناشی از بحران تغییرات جمعیتی است. به طور مثال (نسبت پشتیبانی) شاخصی است که نشان دهنده وضعیت جریان مالی ورودی به جریان خروجی صندوق ها برابر است با نسبت تعداد بیمه شدگان به تعداد پرونده های مستمری بگیران، با این توضیح طبیعی است که هر چه اندازه این نسبت بزرگ تر باشد آن صندوق از حیث درآمد و هزینه در نقطه مطلوب تری قرار می گیرد. حال بررسی آمارهای منتشر شده از سوی سازمان تامین اجتماعی نشان می دهد که روند تغییرات این شاخص طی یک دهه گذشته برای این سازمان بشدت نزولی بوده است.
البته رشد نامتوازن جمعیت نیز همانطور که اشاره شد از عواملی می باشد که در وقوع این وضعیت نقش مهمی داشته است، با این وجود بالا بودن نرخ رشد جمعیت شاغل در یک دوره زمانی مثلا دهه ۶۰ و کاهش این نرخ در دوره های بعدی باعث شده تا به تدریج ترکیب جمعیتی شاغل کشور از نظر سنی نامتوان شود و این روند مشکلات زیادی را متوجه تامین مالی صندوق های بازنشستگی و میزان دخل و خرج آنها کند. حال در چنین شرایطی با توجه به بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه در مجلس شورای اسلامی نمایندگان موقعیت را مناسب دیدند تا با تصویب افزایش سن بازنشستگی حداقل مانع از ایجاد مشکلات پیش روی صندوق های بازنشستگی شود.
هر چند مجلس با افزایش سن بازنشستگی در برنامه هفتم توسعه موافقت کرده است اما از طرفی نیز به حمایت از بازنشستگان حقوق آنها را تا ۹۰ درصد متناسب سازی می کند تا این قشر بتوانند از یک رفاه نسبی مطلوب برخوردار شوند
متناسب سازی حقو بازنشستگان همزمان با افزایش سن بازنشستگی
صندوق هایی که در صورت عدم پشتیبانی از طریق ورود بیمه شدگان جدید و خروج شاعلان در پی بازنشسته شدن آنها بی تردید با مشکل جدی مواجه خواهند شد. البته اظهار نظرهای مختلفی در خصوص تصمیم مجلس در افزایش سن بازنشستگی مطرح می شود که بعضا اقدام به چنین کاری را بناچار لازم می بینند و برخی دیگر می گویند؛ مدیران صندوق های بازنشستگی طی سنوات پیشین بایستی با سیاست گذاری های درست و اصولی سرمایه گذاری ها را طوری انجام می دادند که نه تنها منابع صندوق به خوبی حفظ می شد بلکه بازگشت سرمایه قابل توجهی را نصیب صندوق می کرد تا با ناترازی مواجه نمی شدند.
طبق مصوبه اخیر مجلس در خصوص سن بازنشستگی، سقف میزان سابقه خدمت شاغلان این است که آقایان شاغل ورودی ۱۴۰۳ به بعد برای بازنشستگی باید ۳۵ سال سابقه خدمت و یا ۶۲ سال سن و بانوان شاغل ورودی همین سال باید ۳۰ سال سابقه خدمت و یا ۵۵ سال سن داشته باشند و این موضوع برای شاغلان در حال خدمت به صورت زمان‌دار بوده که بین ۲ تا ۵ ماه است اما آندسته از شاغلینی که تا سال ۱۴۰۴ سی سال تمام بیمه خود را پرداخته اند و بازنشسته می شود سر موقع بازنشست خواهند شد. هر چند مجلس با افزایش سن بازنشستگی در برنامه هفتم توسعه موافقت کرده است اما از طرفی نیز به حمایت از بازنشستگان حقوق آنها را تا ۹۰ درصد متناسب سازی می کند تا این قشر بتوانند از یک رفاه نسبی برخوردار شوند.
بخش عمده ناترازی صندوق ها نتیجه ضعف عملکرد مدیران در مدیریت منابع این صندوق ها در طول چندین سال گذشته بوده است زیرا منابع را باید در جاهایی سرمایه گذاری و به کار می گرفتند که عایده آن به کسب درآمدزایی های مناسب این صندوق می انجامید تا به این شکل ناترزایها به بار نمی آمد
ضعف عملکرد مدیران در مدیریت منابع صندوق های بازنشستگی!
در این باره دکتر لطفعلی بخشی، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرگزاری «بازار» راجع به علل تصمیم اخیر مجلسی ها در افزایش سن بازنشستگی، گفت: اینکه هم دولت و هم مجلس بدنبال افزایش سن بازنشستگی هستند باید ریشه آن را در جای دیگر جست که چرا اکنون اقدام به چنین تصمیم گیری شده است. اقدامی که حاصل وضعیت نامناسب و ناتراز صندوق های بازنشستگی و ورشکستگی آنهاست چرا که بخش عمده ناترازی صندوق ها نتیجه ضعف عملکرد مدیران در مدیریت منابع این صندوق ها در طول چندین سال گذشته بوده است زیرا منابع را باید در جاههایی سرمایه گذاری و به کار می گرفتند که عایده آن به کسب درآمدزایی های مناسب این صندوق می انجامید تا به این شکل ناترزایها به بار نمی آمد.
وی منابع صندوق های بازنشستگی را امانت مهم مردم در دست گردانندگان آن برای حفاظت از پولی که طی سالها کار به عنوان حق بیمه پرداخت کرده اند دانست تا در زمان پیری و ناتوانی به شکل حقوقی مستمر از آن بهره ببرند، افزود: وقتی یک کارگر ۳۰ سال حق بیمه خود را می پردازد تا در زمان بازنشستگی از آن بهره ببرد، مدیران صندوق بازنشستگی باید طوری از این منابع صیانت کنند و با سرمایه گذاری درست از منابع صندوق ایجاد ارزش افزوده نمایندکه ذیفعان صندوق بازنشستگی دغدغه ای برای دریافت حقوق بازنشستگی نداشته باشند، نه اینکه اعلام شود؛ صندوق های بازنشستگی در آستانه ورشکستی قرار گرفته و باید نسخه ای برای نجات آن پیچیده شود.
به گفته خبرگان اقتصادی طرح افزایش سن بازنشستگی دارای محاسن و معایبی است که حل و فصل آن بایستی با خرد جمعی و بهره گیری از تخصص کارشناسان همچنین در نظر گرفتن جمیع جهات مورد بازبینی، بازنگری و اصلاح قرار گیرد
محاسن و معایب طرح افزایش سن بازنشستگی
بنا به این گزارش، طرح افزایش سن بازنشستگی در برنامه هفتم توسعه که از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب و برای بررسی دقیق و تائید نهایی به شورای نگهبان رفته است، حال معلوم نیست که شورای محترم نگهبان چنین طرح مهمی را تائید کند و یا با عودت آن خواهان بررسی بیشتر مفاد و جزئیات آن شود چرا که به گفته خبرگان اقتصادی طرح افزایش سن بازنشستگی دارای محاسن و معایبی است که حل و فصل آن بایستی با خرد جمعی و بهره گیری از تخصص کارشناسان همچنین در نظر گرفتن جمیع جهات مورد بازبینی، بازنگری و اصلاح قرار گیرد.
طرحی که به دلیل کاهش ناترازی صندوق های بازنشستگی، نیازمند تلاش برای اصلاح و تقویت توان این صندوق ها به اشکال مختلف است، آنطورکه منابع صندوق ها بتواند در آینده پاسخگوی حقوق مستمر بازنشستگان شود یعنی با افزایش میزان سن بازنشستگی منابع صندوق ها تقویت و با این شیوه مانع از ورشکستی ها آنها شود تا همانطور که اشاره شد پرداخت حقوق بازنشستگان و تامین نیازهای ضروری این قشر در بخش های مختلف بخصوص تامین معیشت، درمان و …بدون مشکل امکان پذیر شود.
