گرچه گفته می‌شود خبری از آزادسازی قیمت نیست، اما هنوز هم به نظر می‌رسد که تلاش‌های علی‌آبادی برای آنچه واقعی‌سازی قیمت خودرو نامیده می‌شود ادامه دارد. همچنین اخبار دیگری در مورد قیمت خودرو از شورای رقابت به گوش می‌رسد. گویا سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان صورت‌های مالی سال ۱۴۰۱ خودروسازان را بررسی کرده و تایید کرده است که هزینه‌های آنها ۳۸درصد افزایش یافته است. دبیر انجمن خودروسازان نیز پیش از این به «دنیای اقتصاد» خبر داد که رشد قیمت خودرو در شورای رقابت در حال بررسی است. بنابراین ممکن است خودروسازان سعی کنند تا زمان تعیین‌تکلیف قیمت‌های جدید محصولات خود، تولید و فروش را کاهش دهند.

همین موضوع می‌تواند از علل رشد شاخص «انتظارات تولید آینده» باشد. همان‌طور که اشاره شد این شاخص به عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتورهای شامخ برخلاف جریان کلی افت‌و‌خیز آمارها، افزایشی بوده و از ۲۶/ ۵۹واحد به ۵۴/ ۶۱واحد رسیده تا رشد ۲۸/ ۲واحدی را ثبت کند. این در حالی است که از ابتدای سال جاری این فاکتور به طور مداوم در حال کاهش بود. حال چه اتفاقی رخ داده که خودروسازان نسبت به تولید آینده خود امیدوار شده‌اند؟ به نظر می‌رسد این موضوع نمی‌تواند دلیل دیگری جز احتمال رشد قیمت یا حتی کمی بلندپروازانه واقعی‌‌سازی قیمت باشد.

افت‌وخیز شامخ

همان‌طور که اشاره شد بیشتر فاکتورهای مورد‌بررسی در شامخ مردادماه با کاهش همراه بوده‌اند. «مقدار تولید محصولات» یکی از این فاکتورهاست که به کمترین میزان خود در یک سال گذشته رسیده است. این فاکتور که در تیرماه رقم ۷/ ۵۳واحد را ثبت کرده بود، در مرداد به ۴۶/ ۳۸واحد رسید تا افت ۲۴/ ۱۵واحدی داشته باشد. وضعیت تولید خودرو و قطعات در ماه میانی تابستان مرز ۵۰ را هم رد کرده که نشان از بدتر شدن وضعیت دارد. رقم ۵۰ مرز مهمی در بررسی شامخ است. درواقع رقم زیر مرز ۵۰ در شامخ نشان از وضعیتی نامطلوب دارد. بر این اساس عدد محاسبه‌‌‌شده چنانچه زیر ۵۰ باشد، اما از عدد محاسبه‌‌‌شده ماه قبل بیشتر باشد، نشان می‌دهد سرعت بدترشدن وضعیت کاهش یافته است.

در مقابل، عدد محاسبه‌‌‌شده چنانچه بالای۵۰ باشد، اما از عدد ماه قبل کمتر باشد، نشان می‌دهد سرعت بهبود وضعیت در مقایسه با ماه قبل کاهش یافته است. بنابراین «مقدار تولید محصولات» در پنجمین ماه از سال روند رو به بدتر شدن را پیش گرفته است. از طرف دیگر «میزان فروش محصولات» نیز روند مشابهی را طی کرده و با فاکتور گرفتن  از فروردین، کف یک‌ساله خود را تجربه کرده و حتی کمترین میزانی است که در شامخ مرداد ثبت شده است. این فاکتور از ۸۵/ ۵۱واحد در تیر به ۶۲/ ۳۴واحد رسیده تا ضمن عبور از مرز ۵۰ به میزان ۲۳/ ۱۷واحد افت را تجربه کند. همان‌طور که اشاره شد افت تولید و فروش خودرو می‌تواند به علت احتمال افزایش قیمت خودرو باشد.

اما با کاهش فروش «میزان سفارش‌های جدید» برای این صنعت نیز با کاهش همراه بوده و از ۵۰ به ۱۵/ ۴۶واحد رسیده تا افت ۸۵/ ۳واحدی را ثبت کند. جالب اینکه حتی این شاخص هم به کمترین میزان خود در سال گذشته رسیده است. با توجه به اینکه ثبت سفارش خودرو تنها از طریق سامانه یکپارچه انجام می‌شود و آخرین مرحله آن اردیبهشت‌ماه بود، احتمال می‌رود که افت رخ‌داده نسبت به تیر و خرداد در مورد سفارش خرید قطعه باشد. فاکتور مربوط به «موجودی مواد اولیه» نیز تاییدکننده همین ادعاست. گرچه این فاکتور یکی از معدود مواردی است که در شامخ مرداد با رشد همراه بوده و از ۸۹/ ۳۸ به ۲۳/ ۴۴واحد رسیده است اما همچنان پایین مرز ۵۰ است.

یعنی همچنان موجودی مواد اولیه در انبار خودروسازان رو به کاهش است اما از سرعت خالی شدن انبار مواد اولیه کاسته شده است. این موضوع هماهنگ با فاکتور «قیمت خرید مواد اولیه» است که گرچه از ۵۲/ ۶۸واحد به ۶۲/ ۵۹واحد کاهش یافته اما همچنان بالای مرز ۵۰ است. این موضوع بدان معناست که قیمت مواد اولیه رو‌به‌رشد است اما آهنگ آن کندتر شده است. همزمان با این اتفاقات، شامخ مرداد نشان می‌دهد که «سرعت انجام و تحویل سفارش» نیز در این ماه با افت ۵۶/ ۵واحدی همراه بوده و از ۵۶/ ۵۵واحد به ۵۰واحد رسیده است.

موضوع دیگر اینکه با وجود وضعیت  نامناسب صنعت خودرو و قطعات که شامخ مرداد نیز بر آن صحه می‌گذارد، «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» رشد داشته و از ۵۰واحد به ۹۲/ ۵۱واحد رسیده است. این در حالی است که مازاد نیروی انسانی به عنوان یکی از معضلات این صنعت شناخته می‌شود. حال با وجود کاهش فروش و تولید باز هم خودروسازان نسبت به استخدام نیروی انسانی بیشتر اقدام کرده‌اند.

«موجودی محصول در انبار» نیز کاهش مشابهی را تجربه کرده و از ۵۰ به ۹۲/ ۵۱واحد رسیده است. یعنی خودروسازان در مرداد به میزان کمتری تولید کرده‌اند اما از همین تولید نیز بخش بیشتری را دپو کرده‌اند که این موضوع سناریوی انتظار خودروسازان نسبت به افزایش قیمت را تقویت می‌کند. «میزان صادرات» شاخص دیگری است که در شامخ دومین ماه از تابستان امسال با کاهش همراه بوده و از مرز ۵۰ به ۳۱/ ۴۲واحد رسیده است. بنابراین صادرات خودرو یا قطعات در این ماه با افت همراه بوده اما اطلاعاتی در دست نیست که کاهش رخ‌داده از چه محلی است. همچنین «قیمت محصولات» تولیدشده تنها فاکتوری است که در شامخ مرداد بدون تغییر روی مرز ۵۰ باقی مانده است که این موضوع نشان می‌دهد علاوه بر عدم قیمت‌گذاری جدید برای خودرو، قیمت قطعات نیز در دو ماه گذشته تغییری نداشته است.

میزان «مصرف حامل‌‌‌های انرژی» آخرین شاخصی است که در شامخ مردادماه خودروساز‌‌‌ها مورد بررسی قرار می‌‌‌دهیم که اتفاقا بیشترین افت در بین فاکتورهای مورد بررسی را نیز به خود اختصاص داده است. «مصرف حامل‌‌‌های انرژی» با ثبت کاهش ۵۹/ ۱۸واحدی از ۶۷/ ۶۶واحد به ۰۸/ ۴۸واحد، یعنی کمترین میزان خود در یک سال گذشته، رسیده است. با توجه به اوج گرما در مرداد این موضوع عجیب به نظر می‌رسد و تنها معنایی که می‌تواند داشته باشد این است که برق کارخانجات این صنعت در این ماه به طور مکرر قطع شده که همین موضوع هم می‌تواند از دلایل افت تولید خودروسازان باشد.