آمار واردات خودرو طی ۵ ماه اخیر

این گزارش در حالی منتشر شده است که آمارهای رسمی نیز نشان‌دهنده‌ی عدم همدلی و اراده سیاستگذار برای افزایش سرعت ورود خودرو به کشور است. در اواخر اسفند سال گذشته، ترتیب تحویل خودرو به ۳۴ هزار متقاضی خارجی تعیین شد.

گمرک ایران آمار خودروهای وارد‌شده به کشور تا پایان بهار امسال را اعلام کرده است. این آمار نشان‌دهنده‌ی سرعت بسیار کم ورود خودروهای خارجی به ایران است. بر اساس این آمار که بازه زمانی از ابتدای بهمن ۱۴۰۱ تا انتهای خرداد ۱۴۰۲ را در بر می‌گیرد، فقط ۲۸۰ دستگاه خودرو وارد کشور شده است (واردات در اینجا به معنای ترخیص قطعی از گمرکات کشور است).

گمرک همچنین اعلام کرده است که ۷۶۸ دستگاه خودرو در حال عبور از مراحل ترخیص هستند. بنابراین، کل تعداد خودروهایی که پس از لغو ممنوعیت واردات خودرو در اردیبهشت سال گذشته توسط شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا تا پایان خرداد وارد کشور شده‌اند (مجموع خودروهای موجود در گمرک و ترخیص‌شده‌ها)، هزار و ۴۸ دستگاه است، در حالی که حدودا ۱۸ ماه از صدور فرمان آزادسازی واردات خودرو می‌گذرد و آیین‌نامه مربوطه نیز در اوایل شهریور سال گذشته ابلاغ شده است.

با توجه به بازه زمانی حدودا ۱۱ ماهه‌ای که از ابلاغ آیین‌نامه تا کنون گذشته است، به نظر می‌رسد که نه تنها هدف اعلام‌شده سیاستگذاران از ورود ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو تا پایان بهار امسال به دست نیامده است، بلکه حتی ۱ درصد آن نیز تحقق نیافته است.

این در حالی است که به گفته برخی از کارشناسان بخش خودرو، با توجه به نیاز بازار داخلی به خودروهای خارجی و پتانسیل بالای ورود این نوع خودروها به کشور، این آمار بسیار کم به نظر می‌رسد و نشان‌دهنده‌ی عدم هماهنگی بین سیاستگذاران و عملگردانان بازار خودرو است.

در این بین، برخی از بازاریابان خودرو معتقدند که این کاهش در ورود خودروهای خارجی به کشور ناشی از عدم وجود سیاست‌های مناسب برای ورود این نوع خودروها و به‌ویژه عدم وجود تسهیلات مناسب برای واردکنندگان است. آن‌ها معتقدند که سیاست‌های فعلی کشور در خصوص ورود خودروهای خارجی نیاز به بازبینی دارد تا بتواند به رشد و توسعه بازار خودرو کمک کند.

جدول آمار واردات خودرو در ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲

بر اساس آمار گمرک، تا پایان خرداد سال جاری تنها ۲۸۰ دستگاه خودروی خارجی وارد کشور شده است. بنابراین به ازای تقریبا هر ۱۲۲ نفر متقاضیان در صف، تنها یک دستگاه خودرو وارد کشور شده است (البته تا پایان خرداد). حتی اگر مجموع خودروهای واردشده به گمرک و ترخیصی‌ها را نیز در نظر بگیریم، با توجه به آمار هزار و ۴۸ دستگاهی و ۳۴هزار متقاضی چشم‌انتظار، به ازای هر ۳۳ نفر متقاضی در صف، فقط یک خودرو وارد شده است. بنابراین با فرض اینکه این هزار و ۴۸ دستگاه خودرو به طور کامل از گمرک ترخیص و آماده تحویل باشند، تنها دست سه درصد از متقاضیان به خودروی خارجی می‌رسد و ۹۷درصد دیگر حالا حالاها باید منتظر بمانند.

بنا به گزارش گمرک، تا پایان خرداد سال جاری تنها ۲۸۰ دستگاه خودروی خارجی وارد کشور شده است. این موضوع نشان می‌دهد موانع زیادی بر سر راه واردات قرار دارد. در کنار مساله ارز، مخالفت‌هایی پشت پرده با شتاب‌گیری ورود خودروهای خارجی به کشور شکل گرفته است. هدف سیاستگذار از واردات خودرو، تنظیم بازار بود، با‌این‌حال ورود لاک‌پشتی خودروها نمی‌تواند این برنامه را محقق کند.

چه خودروهایی وارد کشور شده است؟

طبق آمار گمرک، در بهار ۱۴۰۲، ۲۴۱ دستگاه خودروی سواری به ارزش ۶.۵ میلیون دلار به ایران وارد شده است. عمده خودروهای وارداتی شامل آمبولانس و خودروهای سواری با برند ZOTYE، چانگان و بنز بوده است. وجود بنز در جمع خودروهای سواری وارداتی در حالی است که سقف قیمتی ۲۰۰۰۰ دلاری برای ورود خودرو به کشور در نظر گرفته شده است. باید دید آیا مدل وارداتی این سقف را رعایت کرده است یا خیر.

در بازه زمانی ابتدای بهمن‌ماه سال ۱۴۰۱ تا ۳۱ خرداد‌ماه سال ۱۴۰۲، تعداد ۲۴۶ دستگاه خودرو وارد کشور شده است. عمده خودروهای سواری واردشده توسط پارس‌خودرو به تعداد ۹۰ دستگاه و ارزش ۹۶۶ هزار دلار بوده است. بنابراین سهم پارس‌خودرو از واردات بهار امسال بالغ بر ۱۷.۹۶ درصد از ارزش و ۳۶.۵۹ درصد از تعداد کل خودروهاست.

شرکت‌های پاکرو سبز قشم و مهندسی مانی مهر آب خاک نیز پس از آن، به ترتیب در جایگاه‌های دوم و چهارم جدول واردات سواری قرار دارند. همچنین از اول بهمن‌ماه ۱۴۰۱ تا ۳۱ خرداد‌ماه ۱۴۰۲، براساس آخرین اطلاعات استخراج‌شده از سامانه آمار تجارت خارجی سازمان، ۷۶۸ دستگاه خودرو به ارزش ۱۲.۵ میلیون دلار به دلیل عدم دریافت مجوزهای ترخیص، عدم صدور کد رهگیری بانک یا عدم پرداخت حقوق ورودی در جریان انجام تشریفات ترخیص هستند.

از این تعداد خودرو بیشترین میزان به لحاظ ارزش، متعلق به شرکت تجارت بین‌المللی و پشتیبانی کرمان‌خودرو به تعداد ۳۰۰ دستگاه بوده است که سهمی بالغ بر ۴۸ درصد از ارزش و ۳۹ درصد از تعداد خودروهای سواری در جریان تشریفات ترخیص را تشکیل می‌دهد. پس از آن، شرکت سایپا با ۳۲۷ دستگاه خودرو و با سهم ۲۹ درصد از ارزش و ۴۳ درصد از تعداد و بازرگانی کوشا خودرو نگین با ۵۳ دستگاه خودرو، با سهم ۹ درصد از ارزش و ۷ درصد از تعداد، در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. عمده خودروهای سواری در جریان تشریفات ترخیص طی مدت مورد بررسی نیز متعلق به گمرکات شهید باهنر بندرعباس، غرب تهران و تهران امور واردات به ترتیب با سهم‌های ۴۸، ۳۰ و ۷ درصد از ارزش دلاری خودروها بوده است.

در آمار منتشره خودروهای وارداتی برخی بازیکنان تیم ملی فوتبال نیز به چشم می‌آید، آن هم در حالی که قیمت آنها بسیار بالاتر از سقف تعیین‌شده است. به عنوان مثال، خودروی وارداتی توسط یکی از بازیکنان، بالغ بر ۱۱۵ هزار دلار قیمت دارد که تقریبا شش برابر سقف تعیین‌شده است. عدم رعایت سقف قیمتی البته در مورد برخی از شرکت‌های واردکننده نیز صدق می‌کند.

چالش‌های واردات خودرو در ایران

واردات خودرو در ایران با چالش‌های مختلفی روبرو است. یکی از این چالش‌ها، سقف قیمتی ۲۰۰۰۰ یورویی است که برای ورود خودرو به کشور در نظر گرفته شده است. این سقف قیمتی بسیار پایین است و باعث شده تا بسیاری از خودروهای با کیفیت و ایمن از بازار ایران حذف شوند. چالش دیگر، طولانی بودن فرآیند ترخیص خودرو است. این فرآیند می‌تواند تا چند ماه طول بکشد و باعث شود تا قیمت خودرو افزایش یابد. علاوه بر این، واردات خودرو با مالیات‌های سنگینی نیز روبرو است. این مالیات‌ها نیز باعث افزایش قیمت خودرو می‌شوند.