عامل تعیین کننده در توسعه کریدورهای حمل و نقل بین المللی در داخل اتحادیه اورسیا، بومی سازی فضایی این گروه، بین اتحادیه اروپا و چین به عنوان دو قطب اصلی اقتصادی است.
مطالعه نقش کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی در توسعه اقتصادهای ملی و انجمن‌های ادغام، در سال‌های اخیر در ارتباط با توسعه و راه‌اندازی کلان پروژه حمل و نقل و لجستیک جدید « یک کمربند، یک جاده» که توسط چین برای تضمین پایداری آغاز شده، به همراه حمل و نقل کارآمد کالا از شرق آسیا و کشورهای آسه آن به اروپا شامل کشورهای اتحادیه اوراسیا افزایش یافته است. از این رو، ابرپروژه ادغام کریدورهای حمل و نقل زمینی؛ یعنی به اصطلاح کمربند اقتصادی جاده ابریشم و مسیرهای کشتیرانی به نام جاده ابریشم دریایی قرن بیست و یکم از آسیا به اروپا در نظر گرفته می شود.
با توجه به اهمیت طرح‌های حمل‌ونقل بین‌المللی، طی سال‌های اخیر مطالعات این گونه پروژه‌ها نه تنها جنبه‌های اقتصادی، بلکه جنبه‌های زیست‌محیطی استفاده از مسیرهای حمل‌ونقل از جمله جستجوی راه‌های جایگزین برای حمل و نقل کالا را نیز شامل شده است. اما با وجود توجه زیاد دانشمندان کشورهای مختلف به موضوعات مورد مطالعه، مسائل مربوط به عملکرد کریدورهای حمل و نقل بین المللی و ادغام آنها در سیستم حمل و نقل جهانی مستلزم مطالعه بیشتر است.
اتحادیه اوراسیا به عنوان یک انجمن یکپارچه سازی واقعی در فضای پس از شوروی، می تواند وظایف مهمی را در تضمین ترانزیت محموله های بزرگ کالا بین کشورهای اروپایی و آسیایی به صورت مداوم با سطح بالایی از کارایی و ایمنی حمل و نقل بر عهده بگیرد؛ ضمن اینکه میزان اجرای خطوط ترانزیتی بین کشورهای اروپایی و چین به اثربخشی عملکرد کریدورهای حمل و نقل بین المللی در این اتحادیه بستگی دارد.
در این راستا، تجزیه و تحلیل مکانی و عملکرد کریدورهای حمل و نقل بین المللی در کشورهای اوراسیا، این امکان را فراهم می کند تا احتمالات توسعه بیشتر آنها در جهت افزایش ترافیک حمل و نقل تعیین شود. همچنین، آنالیز مشکلات این کریدورها، شناسایی ایجاد محدودیت در توسعه آنها و کاهش خطرات مربوطه که مانع تحقق پتانسیل حمل و نقل و ترانزیت اتحادیه اوراسیا در حمل و نقل بین المللی می شود، را ممکن می سازد.
در شرایط جهانی شدن و روابط اقتصادی بین کشورها به همراه افزایش نرخ رشد اقتصادهای ملی، نیاز روزافزونی به ایجاد زیرساخت های حمل و نقل یکپارچه برای صادرات کالاهای تولیدی احساس می شود. حمل و نقل، وظیفه جابجایی فضایی و مکانی کالاهای تولید شده بین اقتصادهای ملی را بر عهده می گیرد. در همین راستا، توسعه حمل و نقل به ساخت بهینه ترین حمل و نقل از نظر ساختار و جهت کمک کرده است. بنابراین، مفاهیمی مانند کریدورهای توسعه، کریدورهای اقتصادی ، کریدورهای حمل و نقل چندوجهی، کریدورهای ترانزیتی، کریدورهای تجاری و غیره بر همین اساس قابل مشاهده هستند.
از منظر مسائل محیطی، کریدورها، پیوندهایی در شبکه حمل و نقل بین المللی محسوب می شوند که به عنوان یک اتصال مکانی و محیطی مراکز اقتصادی از طریق شیوه های مختلف حمل و نقل عمل می کنند؛ ضمن اینکه کریدورهای حمل و نقل بین المللی، به عنوان پروژه های حمل و نقل یکپارچه دولت ها در زمینه روابط تجاری بین المللی بر اساس اهداف موجود زیرساخت حمل و نقل و لجستیک در نظر گرفته می شوند. در عین حال، کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی نقش مهمی در تضمین روابط تجاری خارجی عملیاتی و پایدار بین کشورها بر اساس ترکیب سیستم‌های حمل‌ونقل آنها در جریان‌های واحد زمینی و دریایی ایفا می‌کنند.
نتایج به‌دست‌آمده از آمارهای رسمی نشان می دهد که پتانسیل حمل و نقل قابل توجهی از کشورهای اوراسیا با نقش پیشرو روسیه در توسعه ترافیک حمل و نقل قابل مشاهده است. سپس، تجزیه و تحلیل طول مسیرهای حمل و نقل، ساختار کالاهای حمل شده و گردش محموله، توانایی های بالقوه کشورهای اوراسیا را در انجام حمل و نقل در جهات مختلف تأیید می کند.
با این حال، میزان مشارکت کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا در اجرای حمل و نقل کالا متفاوت است: اکثریت قریب به اتفاق محموله ها (۶۴ درصد) از طریق قلمرو روسیه حمل می شوند، در حالی که بیش از ۳۲ درصد از حجم حمل و نقل مربوط به قزاقستان است و سه کشور باقیمانده اتحادیه اوراسیا روی هم تنها ۳.۵ درصد محموله را تشکیل می دهند. بنابراین، ما می توانیم نقش پیشرو در توسعه ارتباطات حمل و نقل در امتداد کریدورهای حمل و نقل بین المللی روسیه و قزاقستان و نقش ثانویه سایر کشورهای اتحادیه اوراسیا را تعیین کنیم.
چندین کریدور حمل و نقل بین المللی از قلمرو کشورهای اوراسیا عبور می کند:
اروپای غربی_چین: این کریدور حمل و نقل با مسیری به طول ۸.۴ هزار کیلومتر نشان داده شده که ۲.۲ هزار کیلومتر آن از خاک روسیه، ۲.۸ هزار کیلومتر از قلمرو قزاقستان و ۳.۴ هزار کیلومتر از خاک چین عبور می کند.
راه آهن ترانس سیبری: این خط آهن بخشی از کریدور حمل و نقل زمینی شرق _غرب با کشورهایی نظیر ژاپن، روسیه و اروپا و یکی از طولانی ترین خطوط راه آهن در جهان است که طول آن تقریباً ۹.۳ هزار کیلومتر است. این راه‌آهن دو مسیره و کاملاً برقی امکان حمل و نقل تا ۱۰۰ میلیون تن بار در سال را می‌دهد؛ از جمله در قالب ترانزیت بین‌المللی محموله کانتینری در سطح ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار فوت از کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه به اروپا و مرکز آسیا.
کریدور شمال_جنوب: این کریدور، ارتباط حمل و نقلی بین کشورهای بالتیک و هند را از طریق خاک روسیه و ایران با حمل کالا در امتداد دریای خزر یا دور زدن آن از طریق قلمرو کشورهای حاشیه خزر (در این مورد، راه آهن قزاقستان ) فراهم می کند. این کریدور مساعدترین شرایط را برای حمل و نقل کالا بین خاورمیانه و شمال اروپا ایجاد می کند. با این حال، به دلیل ناکافی بودن زیرساخت های حمل و نقل و لجستیک، که امکان اتصال سیستم های حمل و نقل کشورهای همسایه را نمی دهد، هنوز به طور کامل عملیاتی نشده است.
کریدور حمل و نقل شمالی: این کریدور کوتاه ترین مسیر دریایی بین اروپا و آسیای شرقی است. مسیر آن بر اساس مسیر دریای شمالی است که از مورمانسک تا بندر پِوِک در چوکوتکا ادامه دارد. طول کریدور حمل و نقل شمالی بیش از ۱۴ هزار کیلومتر است، اما این اندازه ۱.۷ برابر کمتر از مسیر دریایی جایگزین از مورمانسک به ژاپن از طریق کانال سوئز است که ۲۴ هزار کیلومتر طول دارد.
روسیه این کریدور حمل و نقل بین المللی را به عنوان امن ترین ارتباط حمل و نقل در قطب شمال قرار داده و مسیر خود را برای ترانزیت کالا از بنادر بالتیک و شمال اروپا به بنادر چین با دور زدن اقیانوس هند و کانال سوئز ارائه می دهد. طی ۲۰ سال گذشته، گردش کالایی مسیر دریای شمال بیش از ۱۰ برابر افزایش یافته که نشان دهنده تقاضای بالای آن در حمل و نقل بین المللی است. سیستم کریدورهای حمل و نقل بین المللی که از قلمرو کشورهای اوراسیا عبور می‌کنند، مهم است، زیرا نه تنها پتانسیل ترانزیت این کشورها را درک می‌کند، بلکه به آن ها اجازه می دهد صادرات و واردات کالاهای خود را به بازارهای جهانی انجام دهند.
مشارکت فعال کشورهای اتحادیه اوراسیا در عملکرد کریدورهای حمل و نقل بین المللی، به دلیل موقعیت جغرافیایی مطلوب کشورهای شرکت کننده است
مشارکت فعال کشورهای اتحادیه اوراسیا در عملکرد کریدورهای حمل و نقل بین المللی، به دلیل موقعیت جغرافیایی مطلوب کشورهای شرکت کننده است. وجود یک شبکه حمل و نقل گسترده که از طریق آن حمل و نقل انبوه بین کشورهای اروپایی و کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه انجام می شود، نقش کشورهای این اتحادیه را در اجرای حمل و نقل ترانزیتی تقویت می کند. از طرفی، نزدیکی مستقیم کشورهای اتحادیه اروپا به چین به عنوان اقتصاد پیشرو جهان، دسترسی زمینی به مسیرهای حمل و نقل کشورهای جنوب و جنوب غربی آسیا، وجود بنادر دریایی در آب های سه اقیانوس از عواملی است که اهمیت اتحادیه اقتصادی اوراسیا در عملکرد کریدورهای حمل و نقل موجود را نشان می دهد.
با این حال، تجزیه و تحلیل بومی‌سازی کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی در فضای کشورهای اتحادیه اوراسیا درجه متفاوتی از مشارکت آنها در کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی را نشان می‌دهد. روسیه و قزاقستان به دلیل ویژگی های موقعیت جغرافیایی خود به طور فعال در سیستم کریدورهای حمل و نقل بین المللی مشارکت دارند. آنها دارای یک شبکه حمل و نقل متنوع هستند که به خوبی به زیرساخت های حمل و نقل و لجستیک مجهز شده اند و در اجرای حمل و نقل بار در کشورهای مختلف از جمله در امتداد مسیر کمربند اقتصادی جاده ابریشم مشارکت دارند.
بلاروس به میزان کمتری در عملکرد کریدورهای حمل و نقل بین المللی دخالت دارد زیرا کشوری است که ترانزیت کالا را از طریق سیستم حمل و نقل خود عمدتاً در جهت بنادر در دریای بالتیک انجام می دهد. ارمنستان و قرقیزستان نیز به دلیل ویژگی های موقعیت جغرافیایی، عدم دسترسی به دریا و مناطق کوهستانی، از کریدورهای حمل و نقل بین المللی مستثنی شده اند.
حال، میزان ادغام کشورهای اتحادیه اوراسیا در کریدورهای حمل و نقل بین المللی به عوامل متعددی بستگی داشته و دارای مشکلات خاصی است که به سه گروه تقسیم می شوند:
۱. محدودیت های مربوط به زیرساخت های حمل و نقل و لجستیک که نیاز به تأمین مالی زیادی دارد، زیرا نوسازی تأسیسات زیربنایی بدون سرمایه‌گذاری مالی غیرممکن است.
۲. محدودیت های اقتصادی مرتبط با سیاست قیمت گذاری در اجرای ترافیک ترانزیتی در بخش های ملی کریدورهای حمل و نقل بین المللی. به طور خاص، چین به دنبال کاهش هزینه های ارسال محموله های کانتینری به اروپا از طریق راه آهن با یارانه این نوع حمل و نقل است که این امکان را فراهم می کند تا سطح تعرفه های چنین حمل و نقلی را در سطوح قابل قبول برای مصرف کنندگان نگه دارد.کشورهای اتحادیه اوراسیا به دلیل محدودیت بودجه و مقیاس کوچکتر توسعه اقتصاد ملی خود، چنین فرصتی برای تنظیم تعرفه حمل و نقل در امتداد بزرگراههای خود که در کریدورهای حمل و نقل گنجانده شده است، ندارند. این موضوع باعث می شود که خدمات حمل و نقل و ترانزیت آنها در مقایسه با حمل و نقل دریایی ارزان تر، رقابتی کمتری داشته باشد.
۳. محدودیت های اداری و قانونی مرتبط با مسائل حقوقی و عدم یکسان سازی قوانین حمل و نقل کالا در کریدورهای حمل و نقل بین المللی. این امر در غیاب اسناد قانونی یکپارچه بیان می شود تا هنجارها و قوانین عمومی را برای حمل و نقل کالا در طول بخش های جداگانه کریدورهای حمل و نقل بین المللی واقع در کشورهای مختلف تنظیم کند. به عنوان مثال، در اکثر کشورهای اروپایی، حمل و نقل ریلی توسط مفاد کنوانسیون حمل و نقل بین المللی با ریل و در کشورهای اتحادیه اوراسیا و برخی از کشورهای دیگر توسط معاهده حمل و نقل بین المللی بار تنظیم می شود.
برای تسهیل انجام عملیات مرزی و گمرکی و کارآمدی این اقدامات، به کار فشرده برای یکسان سازی قوانین و رویه های گمرکی و مرزی نیاز است، در حالی که این امر زمان لازم برای عملیات کنترل مرزی و گمرکی را کاهش داده، تشریفات را ساده می کند و آنها را شفاف تر می کند.
تقویت سیاست بازاریابی به منظور فعال کردن ترافیک بار در کریدورهای حمل و نقل بین المللی که از اتحادیه اوراسیا می گذرد، ضروری است، در حالی که آگاهی ناکافی فرستنده‌ها در مورد مزایای استفاده از مسیرهای حمل و نقل کشورهای اوراسیا در تضمین ترانزیت کالا مانع از جذب مشتریان جدید می‌شود
در مورد راه حلهای این مشکلات و رفع موانع و محدودیت‌های شناسایی شده، یکی از راه‌های جایگزین ممکن است اجرای پروژه‌های زیرساختی نه در مقیاس بزرگ، بلکه هدفمند و فوری باشد که به طور قابل‌توجهی تردد کالا در کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی را ساده می‌کند. بنابراین، به منظور افزایش ظرفیت مسیرهای حمل و نقل زمینی در امتداد مسیر کشورهای چین_ اوراسیا_ اتحادیه اروپا، می‌توان از گسترش تنگناها در زیرساخت‌های حمل‌ونقل که نیازی به سرمایه‌گذاری کلان ندارد از جمله ساخت خطوط ریلی اضافی و مدیریت با اقدامات مهندسی و فنی محلی، بهره مند شد.
به عنوان مثال، یکی از راه های بهبود عملکرد موثر سیستم کریدورهای حمل و نقل بین المللی می تواند ایجاد پایانه های حمل و نقل و لجستیک کمکی در قلمرو کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا باشد. این مراکز باید به سرعت محموله های کانتینری از چین یا اروپا را در مناطق مرزی اوراسیا پردازش کرده و آنها را برای حمل و نقل ریلی یا جاده ای در امتداد مسیرهای کریدورهای حمل و نقل بین المللی توزیع کنند.
همچنین، تقویت سیاست بازاریابی به منظور فعال کردن ترافیک بار در کریدورهای حمل و نقل بین المللی که از اتحادیه اوراسیا می گذرد، ضروری است، در حالی که آگاهی ناکافی فرستنده‌ها در مورد مزایای استفاده از مسیرهای حمل و نقل کشورهای اوراسیا در تضمین ترانزیت کالا مانع از جذب مشتریان جدید می شود. بنابراین، لازم است اطلاعات در مورد حمل و نقل ریلی و جاده ای در امتداد مسیرهای چین_ اتحادیه اوراسیا_ اتحادیه اروپا رایج شود که به نوبه خود باید ترافیک بار را افزایش داده و خدمات حمل و نقل را برای شرکای تجاری بهبود بخشد.
یکی از ابزارهای تسریع حمل و نقل در امتداد کریدورهای حمل و نقل بین المللی، دیجیتالی کردن عملیات جابجایی کالا در تقاطع بزرگراه های کشورهای مرزی است
یکی از ابزارهای تسریع حمل و نقل در امتداد کریدورهای حمل و نقل بین المللی، دیجیتالی کردن عملیات جابجایی کالا در تقاطع بزرگراه های کشورهای مرزی است. برای اجرای این حوزه اولویت دار، کشورهای اتحادیه اوراسیا لیستی از خدماتی را تصویب کرده اند که ابتدا به شکل دیجیتال تبدیل می شوند. چنین دیجیتالی سازی باید تا سال ۲۰۲۵ به طور کامل انجام شود، اما نقشه‌های جاده‌ها و زیرساخت‌های جاده‌ای که در کریدورهای حمل‌ونقل گنجانده شده است، جزء اولین عناصر دیجیتالی در نظر گرفته خواهند شد.
این سرویس دیجیتال امکان دسترسی به اطلاعات کارتوگرافی رسمی، قابل اعتماد و به سرعت تصحیح شده را فراهم می کند؛ ضمن اینکه لیست خدمات دیجیتالی سازی همچنین شامل رزرو نوبت در ایست های بازرسی خودروها، معاینه پزشکی از راه دور رانندگان و از همه مهمتر پرکردن بارنامه و پروتکل الکترونیکی کنترل وزن و ابعاد است.
بنابراین، اکوسیستم کریدورهای حمل و نقل دیجیتال اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای کمک به شرکای تجاری در تبادل اطلاعات لجستیک در سراسر زنجیره تامین در یک محیط امن کارآمد، و همچنین ارائه تعامل الکترونیکی قابل توجه قانونی با نهادهای مجاز در داخل کشورها و در سطح بین‌المللی طراحی شده است.
