در گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، ظرفیت‌های اقتصاد آذربایجان بررسی و عنوان شده که روابط اقتصادی به کنترل تنش‌های سیاسی بین تهران و باکو کمک کرده است.

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با انتشار گزارش «دیپلماسی اقتصادی آذربایجان» به بررسی ساختار اقتصادی و تجاری آذربایجان و مهمترین اسناد و استراتژی‌های کلان اقتصادی این کشور می پردازد.

مهمترین نکات مطرح شده در این گزارش عبارتند از:

-جهت‌گیری‌ اصلی سیاست کلان اقتصادی آذربایجان سازماندهی نظام اقتصادی مبتنی بر انواع مالکیت، گذار به اقتصاد بازار و ادغام در اقتصاد فرامنطقه‌ای (بین منطقه‌ای) و جهانی است.

-از نظر باکو، جمهوری آذربایجان در مرکز حلقه‌ای قرار دارد که پتانسیل بالایی برای اتصال به بازارهای غرب، شرق، شمال و جنوب دارد. از این نگاه پتانسیل جمهوری آذربایجان برای ورود به بازارهای پر رونق در دو دایره شعاع بلند و کوتاه بسیار زیاد است. لذا ارتقای جایگاه این کشور در زنجیره‌های ارزش جهانی با تسهیل عبور کریدورهای حمل و نقل از خاک جمهوری آذربایجان(دریایی، هوایی و زمینی) یکی از برنامه های استراتژیک باکو تعیین شده است.

-از آنجا که انرژی همچنان مهمترین منبع درآمد جمهوری آذربایجان است، این کشور برای تضمین درآمد ارزی خود، همزمان با تلاش برای کاهش وابستگی به درآمد انرژی، به دنبال توسعه زیرساخت‌های جدید انتقال گاز با همکاری‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خارجی است.

در بخشی از این گزارش فهرست برخی از پروژه‌های مشترک ایران و جمهوری آذربایجان که می‌تواند به توسعه روابط تجاری دو کشور کمک کند و در دست اقدام است، بررسی شده که عبارتند از:

۱-توافقنامه تجارت ترجیحی که در مرحله نهایی قرار دارد و در انتظار پاراف و امضاء وزرای دو کشور است؛

۲-در دستورکار بودن اتصال ریلی ایران به جمهوری آذربایجان (پارس آباد اردبیل – ایمیشلی آذربایجان)؛

۳-ساخت دو پل جدید ریلی و جاده ای به همراه خطوط انتقال انرژی بر روی رودخانه ارس در منطقه آغبند – خداآفرین (زنگزور شرقی آذربایجان) جهت ایجاد مسیر اتصالی جدید میان آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان از طریق قلمرو جمهوری اسلامی ایران؛

۴-ساخت پل اتومبیل رو به‌ روی رودخانه آستاراچای در شهر آستارا؛

۵-ترمینال و بارانداز بین‌المللی ریلی آستارا؛

۶-سد و نیروگاه‌های برقابی خدآفرین و قیزقلعه‌سی؛

۷-تکمیل کریدور حمل و نقل بین المللی شمال– جنوب با ساخت راه آهن رشت – آستارا؛

۸-قرارداد سوآپ گازی ترکمنستان از طریق ایران به آذربایجان و افزایش آن به سه میلیارد متر معکب در سال؛

۹-تولید محصولات ایران خودرو در سایت نفتچالا آذربایجان (خودروهای سمند، دنا معمولی و دنا پلاس و دنا پلاس اتومات، تارا معمولی و تارا اتومات)؛

۱۰-اتصال شبکه های برق ایران-آذربایجان-روسیه به یکدیگر (سنکرون کردن – یکسان‌سازی)؛

۱۱-بلوک‌های نفتی الوند و البرز دریای خزر؛

۱۲-مشارکت شرکت ملی نفت ایران ( (Nico در کنسرسیوم استخراج نفت از میدان نفتی شاه‌دنیز؛

علی رغم تنش‌های سیاسی در روابط ایران و جمهوری آذربایجان، دو کشور رشد ۳۰ درصدی تجارت را تجربه کرده و همکاری‌ها در امور ترانزیت نیز بی‌سابقه ارزیابی شده است؛ دو طرح ترانزیتی مشترک در آستارا در حال اتمام و بهره‌برداری است، خودروسازی ایران در جمهوری آذربایجان فعال است و طرح‌های سدسازی مشترک در حال تکمیل است.

به نظر می‌رسد همین روابط اقتصادی به کنترل تنش‌های سیاسی بین تهران و باکو کمک کرده است. با این وجود طرفین نیازمند طرح‌های بزرگ برای در هم تنیدگی بیشتر سیاسی و اقتصادی هستند.

متن کامل گزارش دیپلماسی اقتصادی آذربایجان را از اینجا بخوانید.