ارزش افزوده در واقع ارزشی است که به مواد خام و سایر عوامل تولیدی دیگر اضافه می‌شود. (البته نیروی انسانی استثنا محسوب می‌شود). تعریفی که در قانون مالیات هم مطرح می‌شود نیز ارزش‌افزوده را به این شکل تعریف می‌کند که تفاوت بین ارزش کالا و خدمات عرضه شده با کالاها و خدمات خریداری شده در یک دوره معین است. تعریف آکادمیکی که در مورد ارزش افزوده وجود دارد نیز عبارت است از: مابه‌التفاوت ستانده و داده، یا به عبارت ساده‌تر ارزش افزوده یعنی فروش منهای خرید. اما مشاغل مشمول ارزش افزوده کدامند؟ ارزش افزوده به کدام یک از گروه‌های کالایی تعلق می‌گیرد؟ در این مقاله از سری مقالات آموزش مالیات قصد داریم به معرفی مشمولین مالیات بر ارزش افزوده بپردازیم.
مشاغل مشمول ارزش افزوده؛ مشمولین مالیات بر ارزش افزوده چه کسانی هستند؟
مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت کالی تمامی مشاغلی را که به هر طریقی با خرید و فروش کالا و خدمات مربوط می‌شوند شامل می‌شود. شغل‌هایی که در زیر آمده‌اند به طور کلی دسته‌بندی‌هایی هستند که موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند:
کلیه صادرکنندگان
کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و بهره‌برداری
بهره‌برداران از معادن
ارائه‌دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری، دفترداری و همچنین خدمات مالی
حسابداران رسمی شاغل و مؤسسه‌های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران
ارائه‌دهندگان انواع خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
ارائه‌دهندگان انواع خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای
هتل‌ها، متل‌ها و مهمان‌پذیرها
بنکداران، عمده‌فروش‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، واسطه‌های مالی، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها
نمایندگان مؤسسه‌های تجاری و صنعتی اعم از داخلی و خارجی
مؤسسه‌های حمل‌ونقل موتوری و باربری، زمینی، هوایی، دریایی
مؤسسه‌های مهندسی
مؤسسه‌های تبلیغاتی و بازاریابی
فروشندگان طلا و جواهرات
فروشندگان آهن‌آلات
صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها
صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک
صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
چایخانه‌ها
صاحبان دفاتر اسناد رسمی
صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای و دفاتر خدمات ارتباطی و دفاتر خدمات دولت
صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی
اغذیه‌فروشی‌ها با مالکیت و نام تجاری
صاحبان دفاتر خدماتی مسافرتی و جهانگردی
مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده به چه خدماتی تعلق می‌گیرد؟
خدماتی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شوند مواردی هستند که مصرف‌کننده بر طبق قانون باید در قبال خدمات ارائه شده، ارزش افزوده آن را نیز پرداخت نماید. برخی از این خدمات عبارت‌اند از:
ارائه‌دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری، دفترداری و همچنین خدمات مالی
ارائه‌دهندگان انواع خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
ارائه‌دهندگان انواع خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای
صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای و دفاتر خدمات ارتباطی و دفاتر خدمات دولت
خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، مؤسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه مجاز
خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالاها در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس
انواع خدمات پژوهشی و آموزشی
مالیات بر ارزش افزوده در چه بازه زمانی پرداخت می‌شود؟
طبق قانونی که در مورد مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد، مشمولین می‌بایست هر ۹۰ روز یکبار (با مهلت ۱۵ روزه) مالیات خود را پرداخت کنند. آن‌ها طبق قانون موظف هستند تا اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را از طریق سامانه موردنظر بارگذاری نمایند و در ادامه مبلغ مالیات را پرداخت کنند. پرداخت به‌موقع مالیات سبب می‌شود تا افراد مشمول جریمه دیرکرد نشوند. این مالیات توسط مصرف‌کنندگان کالا و خدمات پرداخته می‌شود.
لیست اصناف و کالاهای معاف از ارزش افزوده (از دی‌ماه سال ۱۴۰۰)
همان‌طور که در جریان هستید در تیرماه سال ۱۴۰۰ اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده به دولت ابلاغ شد و برابر قانون ۶ ماه فرصت داده شد که زیر ساخت‌های آن عملیاتی شود. براین‌اساس از تاریخ ۱۳ دی‌ماه، تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان موظف شدند تا بر روی کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده، برچسب معافیت از مالیات بر ارزش افزوده را درج کنند.
در ضمن کالاهایی که تولید داخل باشند و رشد رقابت‌پذیری داشته باشند شامل ۳ درصد مالیات خواهند شد. همچنین صادرات کالاها هم به دلیل ارزآوری معاف از این مالیات هستند به‌طوری‌که افرادی که در زمینه صادرات فعالیت می‌کنند نیازی به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده ندارند.
مالیات بر ارزش افزوده به چه کالاهایی تعلق می‌گیرد؟
کالاهای (تولید داخل) مشمول معافیت مالیات بر ارزش افزوده به شرح زیر است:
محصولات کشاورزی فرآوری نشده
دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل و نوغان
فلزات گران‌بها، شمش طلا
دام حیوانات، دام زنده
انواع نشاء، نهال
چای، گندم، خرما، آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان
انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی انسانی، حیوانی و گیاهی
اقلام با مصارف صرفاً دفاعی نظامی و انتظامی و امنیتی
رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه‌ها
کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
کالاهای اهدایی به‌صورت بلاعوض به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأیید هیئت وزیران و حوزه‌های علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا
اموال غیرمنقول
فرش دستباف
بخشنامه جدید گمرک ایران در مورد ارزش افزوده کالاهای روغنی
گمرگ ایران در بخشنامه جدیدی اعلام کرد که نرخ مالیات ارزش افزوده واردات انواع دانه‌های روغنی(سویا، گلرنگ و کلزا) و روغن خام (سویا، آفتابگردان، کلزا و روغن پالم از ۹ درصد به ۱ درصد کاهش یافته است.
آیا مشاغل معاف از ارزش افزوده موظف به انجام تکالیف مالیاتی هستند؟
خوب است بدانید اشخاص حقیقی و حقوقی که صرفاً کسب‌وکارشان عرضه کالا و خدمات معاف از ارزش افزوده است از انجام تکالیف قانونی مانند ثبت‌نام ارزش افزوده و تهیه و ارسال اظهارنامه آن معاف هستند. این اشخاص اجازه دریافت هیچ‌گونه مبلغی تحت عنوان ارزش افزوده در فاکتورهای خود را ندارند. سازمان امور مالیاتی برای مشاغل معاف از ارزش افزوده هیچ فراخوانی نداده است و نیازی به هیچ‌کدام از کارهای ذکر شده نیست.
دقت داشته باشید که تنها در صورتی از گرفتن گواهی ارزش افزوده و مالیات آن معاف هستند که دارای مشاغل معاف از مالیات باشند. اگر همین افراد فقط یک فعالیت اقتصادی داشته باشند که در گروه‌های معاف از مالیات نباشد، موظف هستند در سیستم مالیات ارزش افزوده ثبت‌نام کرده و ضمن دریافت گواهی‌نامه، اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده را نیز تهیه کرده و همراه با مالیات دریافتی از مصرف‌کننده در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند.
سؤالات متداول
مالیات بر ارزش افزوده در چه بازه زمانی پرداخت می‌شود؟
طبق قانونی که در مورد مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد، مشمولین می‌بایست هر ۹۰ روز یکبار (با مهلت ۱۵ روزه) مالیات خود را پرداخت کنند.
مالیات بر ارزش افزوده به چه خدماتی تعلق می‌گیرد؟
برخی از آن‌ها را در این قسمت برای شما ارائه کردیم و برای دیدن لیست کامل آن به مقاله مراجعه کنید:
صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای و دفاتر خدمات ارتباطی و دفاتر خدمات دولت
خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، مؤسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه مجاز
خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالاها در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس
انواع خدمات پژوهشی و آموزشی
اصناف و کالاهای معاف از ارزش افزوده شامل چه مواردی است؟
برخی از آن‌ها را در این قسمت برای شما ارائه کردیم و برای دیدن لیست کامل آن به مقاله مراجعه کنید:
دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل و نوغان
فلزات گران‌بها، شمش طلا
دام حیوانات، دام زنده
