شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، براساس قانون موظف هستند که هر سه ماه یکبار گزارش کاملی از فعالیت مالی (صورت های مالی) خود ارائه دهند. این گزارش هر شش ماه یکبار توسط یک حسابرس قانونی حسابرسی می شود. در واقع، صورت های مالی یک شرکت، جزییات مربوط به فعالیت های بنگاه اقتصادی مذکور، نرخ های فروش محصولات، سرمایه گذاری های انجام شده، هزینه های تولید و… را شامل می شود که در ادامه به بررسی جزییات آن می پردازیم.

صورت مالی یک شرکت شامل چه مواردی می باشد؟

صورت های مالی منتشر شده در سایت کدال، شامل ۶ گزارش جداگانه می باشند. این گزارش ها عبارت اند از:

صورت سود و زیان
صورت سود و زیان جامع
صورت وضعیت مالی (در گذشته به اسم ترازنامه منتشر میشد؛ اما جدیدا تغییر نام پیدا کرده است)
صورت تغییرات در حقوق مالکانه
صورت جریان های نقدی (یا صورت گردش وجوه نقد)
نکته: توجه داشته باشید که علاوه بر این ۶ گزارش اصلی، در زمانیکه حسابرس صورت مالی شرکت را بررسی می کند، گزارش نظارت حسابرس هم به همراه صورت مالی منتشر می شود.

هدف از انتشار صورت مالی چیست؟
انتشار صورت های مالی توسط شرکت نشان دهنده شفافیت اطلاعات مالی آن است. صورت مالی در واقع اطلاعات مالی طبقه بندی شده ای است که شرکت در اختیار عموم سهامداران و مردم قرار می دهد که با این گزارش ها بتوانند عملکرد شرکت را بررسی کنند.

صورت مالی شرکت ها را از کجا می توان مشاهده کرد؟
تمامی شرکت هایی که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده اند و شرکت های زیر مجموعه آن ها، گزارش صورت های مالی خود را در سایت کدال به آدرس codal.ir منتشر می کنند. در واقع این سایت، محلی برای افشای اطلاعات با اهمیت شرکت های فعال در بورس و فرابورس است.

صورت های مالی شرکت ها چه زمانی در سایت کدال بارگزاری می شوند؟

برای پاسخ به این سوال، در ابتدا باید بدانید که هر شرکت یک تاریخ را به عنوان سال مالی برای خود در نظر می گیرد. این تاریخ (که به آن سال مالی شرکت می گوییم) زمانی است که شرکت ها تمامی عملیات مالی خود را اصطلاحا می بندند.

به عنوان مثال، شرکتی را فرض کنید که سال مالی آن ۳۱ شهریور هر سال است. در واقع این شرکت عملکرد خود را از تاریخ ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ تا تاریخ ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ به طور کامل بررسی و گزارش می کند و از تاریخ ۱ مهر ۱۴۰۱ وارد سال مالی بعدی می شود و میزان درآمد، هزینه ها و… از این تاریخ به بعد در صورت های مالی سال بعد گزارش می شود. سال مالی اکثر شرکت ها در ایران، روز آخر اسفند هر سال است.

در بخش های بالاتر بیان کردیم که شرکت ها هر سه ماه یکبار موظف هستند صورت مالی خود را در سایت کدال منتشر کنند. این یعنی هر شرکت هر سال چهار صورت مالی دارد که به ترتیب شامل صورت مالی سه ماهه، شش ماهه، نه ماهه و دوازده ماهه (سالیانه) است. از بین این چهار گزارش، صورت های مالی شش و دوازده ماهه باید توسط یک حسابرس بررسی شوند.

در سایت کدال در مقابل صورت های مالی که حسابرسی شده اند نوشته شده است: “حسابرسی شده” و برای صورت های مالی که حسابرسی نشده اند نوشته شده است: “حسابرسی نشده”.

البته شرکت هایی که در فرابورس ایران پذیرفته شده اند، الزامی ندارند که صورت های مالی خود را هر سه ماه یکبار منتشر کنند و این شرکت ها می توانند صورت های مالی خود را هر شش ماه یکبار منتشر کنند. به طور کلی انتشار صورت مالی یک بار در سال برای هر شرکت الزامی است.

تصویب صورت مالی چیست؟
شرکت ها وظیفه دارند هر سال حداکثر چهار ماه بعد از سال مالی خود، جلسه مجمع عمومی عادی سالیانه خود را برگزار کنند. این یعنی اگر سال مالی یک شرکت اسفند هر سال باشد، شرکت نهایتاً تا تیر ماه سال بعد فرصت دارد تا این جلسه را با حضور اکثریت سهامداران تشکیل دهد. یکی از وظایف این مجمع، بررسی و تصویب صورت های مالی سالیانه شرکت است. همچنین در این جلسه مجمع شرکت تصمیم می گیرد که از میزان سودی که شرکت به ازای هر سهم در سال گذشته ساخته است، چه میزان بین سهامداران تقسیم شود. می دانیم که به سودی که شرکت به ازای هر سهم ساخته EPS و به میزان سودی که از این مقدار بین سهامداران تقسیم می شود، DPS می گویند.

صورت مالی تلفیقی چیست؟
شرکت های بزرگی که در بورس پذیرفته شده اند، معمولاً هرکدام چند شرکت زیر مجموعه دارند. گفتیم که این شرکت اصلی و تمامی زیرمجموعه هایش موظف هستند صورت های مالی خود را منتشر کنند. معمولاً شرکت اصلی، فعالیت خود و همه زیرمجموعه هایش را در یک گزارش جمع می کند که به آن صورت مالی تلفیقی می گوییم. مثلاً در صورتیکه در سایت کدال صورت های مالی شرکت سایپا (با نماد خساپا) را جستجو کنید، یکی از گزارش هایی که سایت به شما نشان می دهد، همین صورت مالی تلفیقی است. در این گزارش، عملیات مالی شرکت سایپا به همراه تمامی زیرمجموعه هایش قابل مشاهده است.

نکته: توجه داشته باشید که صورت های مالی شرکت های زیر مجموعه یک شرکت بزرگ تر، با نام شرکت اصلی منتشر می شود. یعنی وقتی به دنبال صورت مالی یک شرکت زیرمجموعه ای هستیم، باید نماد شرکت اصلی را جستجو کنیم.

گزارش تفسیری چیست؟

هیئت مدیره هر شرکت هر سال موظف است که در یک گزارش، فعالیت های سال گذشته شرکت را به طور دقیق و با جزئیات توضیح دهد. به طور کلی می توانیم شرکت های بورسی را براساس موضوع فعالیتشان به ۳ دسته تقسیم کنیم. این سه دسته شامل موارد زیر هستند:

شرکت های تولیدی: این شرکت ها یک یا چند محصول تولید می کنند. مانند: شرکت سایپا (خساپا) که خودرو تولید می کند و یا شرکت فولاد مبارکه (فولاد) که انواع ورق فولادی و… را می سازد.
شرکت های خدماتی: این شرکت نوعی از خدمات را به مشتریان خود ارائه می دهد. مثل: شرکت های بیمه که خدمات بیمه به مشتریان ارائه می دهند یا شرکت های تأمین سرمایه که فعالیتشان در بحث تأمین سرمایه شرکت ها است.
شرکت های سرمایه گذاری: این شرکت ها سرمایه خود را وارد شرکت های دیگر می کنند و از طریق افزایش قیمت سهام و سود تقسیمی سالیانه آن شرکت درآمد زایی می کنند و یا قصد دارند شرکت را مدیریت کنند (مثل هلدینگ ها). مثل شرکت سرمایه گذاری سایپا (وساپا) یا شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی (شستا).
در گزارش تفسیری، هیئت مدیره توضیح می دهد که شرکت چه مقدار محصول تولید کرده است (یا اگر شرکت خدماتی یا سرمایه گذاری است، چه میزان خدمات ارائه داده یا سرمایه خود را چگونه سرمایه گذاری کرده است). علاوه بر این مقدار مواد اولیه و محصولاتی که در انبار شرکت موجود است، مقدار مواد اولیه ای که شرکت در طی این دوره خریداری کرده است و اطلاعات مربوط به طرح های توسعه ای شرکت در این گزارش وجود دارد.

معمولاً شرکت ها با انتشار هر صورت مالی، گزارش هیئت مدیره خود را نیز به روز رسانی می کنند و در بخش پیوست اطلاعیه ها، به همراه صورت مالی منتشر می کنند. خلاصه شده این گزارش در صورت مالی و در پنج صفحه خلاصه می شود که می توان از آن برای مشاهده مقدار و مبلغ فروش، مقدار و مبلغ خرید مواد اولیه، اطلاعات خلاصه شده طرح های توسعه ای و… استفاده کرد.

این گزارش در پنج صفحه قابل مشاهده است که هر صفحه آن را به ترتیب بررسی می کنیم.

صفحه ۱
در این صفحه، شرکت گزارش عملیات و مقدار محصول تولیدی و مقدار فروش و مبلغ فروش خود را به دو قسمت فروش داخلی و فروش صادراتی تفکیک می کند و به اطلاع می رساند. علاوه بر این، بهای تمام شده محصولات خود را نیز گزارش می کند.

صفحه ۲
در این صفحه موجودی مواد و کالای انبار شرکت و مقدار و مبلغ خرید مواد اولیه گزارش می شود.

صفحه ۳

در این صفحه وضعیت کارکنان شرکت، مقدار حقوق و هزینه سربار، استهلاک، بدهی های شرکت و… لیست شده است.

صفحه ۴
در این صفحه، طرح های توسعه ای شرکت و وضعیت شرکت های زیر مجموعه شرکت مذکور گزارش می شود.

صفحه ۵
در این صفحه باقی هزینه ها و درآمدهای شرکت و میزان تسهیلاتی که شرکت از بانک ها گرفته و مقدار بدهی شرکت به آن ها را گزارش می کنند.

خلاصه گزارش تفسیری برای شرکت های سرمایه گذاری متفاوت است. برای این شرکت ها، گزارش سهام هایی که شرکت خریداری کرده در بخش “صورت ریزمعاملات سهام تحصیل شده” و سهام هایی که شرکت در این دوره فروخته است در بخش “صورت ریزمعاملات سهام واگذار شده” گزارش می شود. پرتفوی بورسی و غیر بورسی شرکت هم به صورت جدا از هم و هم به تفکیک صنعت گزارش می شود.

صورت مالی اصلاح شده چیست؟
ممکن است برای شما پیش بیاید هنگامیکه به دنبال صورت مالی یک شرکت هستید، با اصطلاح “اصلاح شده” در مقابل صورت مالی شرکت مواجه شوید. اصلاح صورت مالی به این دلیل اتفاق می افتد که شرکت یک درآمد یا بدهی خود را در یک جای گزارش به طور اشتباه گزارش کرده است.

صورت مالی چه کاربردی دارد؟
انتشار صورت مالی نشان می دهد که شرکت دارای شفافیت اطلاعاتی است. صورت های مالی شرکت به شما می گوید که عملکرد شرکت چگونه بوده است و شرکت چه مقدار بدهی، درآمد، تولید، فروش، حقوق کارمندان و کارگران و… دارد. بررسی صورت مالی بحث اصلی در تحلیل بنیادی یک شرکت است. شما با استفاده از صورت های مالی یک شرکت و محاسبه نسبت های مالی، می توانید متوجه شوید که شرکت در گذشته عملکرد خوبی داشته و در مسیر رشد است یا خیر.

تحلیل صورت های مالی برای چه کسانی مفید است؟

طلب کاران شرکت، با تحلیل این صورت ها می توانند وضعیت شرکت در پرداخت بدهی هایش را بررسی کنند. وام دهندگان به شرکت هم می توانند سودآوری و ریسک پرداخت اقساط را بررسی کنند. سرمایه گذاران و سهامداران شرکت هم با تحلیل این صورت ها می توانند وضعیت کلی شرکت و مسیر پیش روی آن را بررسی کنند. در نهایت، مدیریت شرکت هم با بررسی این صورت های مالی می تواند برنامه آتی شرکت را بهتر طراحی کند. علاوه بر این برای شناخت نقاط قوت و ضعف شرکت، سودآوری و ریسک و همچنین آگاهی از نتایج تصمیماتش تحلیل صورت های مالی برای مدیر شرکت مفید است.