شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين همزمان با سفر به عربستان سعودي و ديدار با مقام‌هاي كشور ميزبان و شركت در نشست دوره‌اي شوراي حكام خليج فارس يادداشتي در روزنامه الرياض منتشر كرد كه در اين يادداشت نگاه استراتژيك و بلندمدت چين در دوران جديد به عربستان، كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس و دنياي عرب به روشني به تصوير كشيده شده است. با توجه به اهميت اين مقاله و عدم انعكاس آن در رسانه‌هاي داخلي، ترجمه كامل آن منتشر مي‌شود. رييس‌جمهور چين در اين يادداشت از لفظ خليج عربي براي اشاره به خليج فارس استفاده كرده است.
من به رياض برمي‌گردم و دوستي عميق مردم چين را با خود به همراه دارم. اينجا هستم تا به دوستان عرب خود براي اولين اجلاس سران چين و كشورهاي عربي و اولين اجلاس سران چين و شوراي همكاري خليج عربي (فارس) ملحق شوم و يك سفر دولتي به عربستان سعودي داشته باشم. اين ديدار كه به عنوان سفري براي ساختن بر مبناي گذشته و مهم‌تر از آن گشودن آينده‌اي بهتر، طراحي شده است دوستي سنتي ما را به پيش خواهد برد و دوره جديدي را در روابط چين با جهان عرب، كشورهاي عرب حوزه خليج عربي (فارس) و عربستان سعودي شروع خواهد كرد.
اول، يك دوستي قديمي
كه به هزاران سال پيش برمي‌گردد
تماس‌هاي بين چين و كشورهاي عربي به بيش از ۲۰۰۰ سال قبل بازمي‌گردد. جريان‌هاي مداوم كاروان‌ها در امتداد جاده ابريشم زميني و بادبان‌هاي متحرك در امتداد جاده ادويه دريايي شهادت داده‌اند كه تمدن‌هاي چيني و عربي با يكديگر تعامل كرده و يكديگر را از يك سوي قاره آسيا تا سوي ديگر آن الهام بخشيده‌اند. از طريق همين تبادلات بود كه فنون ظروف چيني چين و كاغذسازي و چاپ به غرب معرفي شد، در حالي كه نجوم، تقويم و پزشكي عرب راه طولاني به شرق را پيمود. ما كالاها را مبادله كرده‌ايم، جرقه‌هاي نوآوري را برانگيخته‌ايم، ايده‌هايي را به اشتراك گذاشته‌ايم و ثمرات تبادلات فرهنگي را به ساير نقاط جهان فرستاده‌ايم و فصلي عالي در تعامل شرق و غرب و يادگيري متقابل برجاي گذاشته‌ايم. تماس‌هاي بين چين و كشورهاي عربي خليج (فارس) به خوبي مستند شده‌اند. در دوران حكومت سلسله هان شرقي (۲۵-۲۲۰)، گان ينگ، فرستاده چيني براي جست‌وجوي امپراتوري روم به «درياهاي غربي»، يعني خليج (فارس) فرستاده شد. اين اولين سابقه رسمي از رسيدن فرستادگان چين به كشورهاي عربي خليج (فارس) است. بيش از ۱۲۰۰ سال پيش، يك دريانورد عرب به نام ابوعبيده در سفري افسانه‌اي از بندر سُهر به شهر گوانگژو چين رفت كه بعدها با ماجراهاي هيجان‌انگيز و شناخته شده ماجراهاي سندباد تطبيق داده شد. در دهه ۱۹۸۰، المثناي يك كشتي به نام سُهر مسيري را كه دريانوردان عرب در دوران باستان باز كرده بودند، دوباره دنبال كرد و تعاملات دوستانه گذشته و حال بين دو طرف را به هم پيوست. چين و عربستان سعودي از زمان‌هاي قديم يكديگر را تحسين كرده و تبادلات دوستانه به عمل آورده‌اند. محمد پيامبر (ص) فرمود: «در جست‌وجوي علم باشيد، ولو آنكه تا چين هم برويد.» هفتصد سال پيش، وانگ دايوان، مسافري چيني از سلسله يوان (۱۳۶۸-۱۲۷۱)، به زيارت مكه رفت كه آن را در كتاب خود با عنوان «شرح مختصري از جزاير» مكاني با مناظر زيبا، آب و هواي معتدل، مزارع برنج حاصلخيز و مردماني شاد توصيف كرد. اين كتاب مهمي بود كه چيني‌ها از آن در مورد عربستان سعودي در آن زمان آموختند. ششصد سال پيش، ژنگ هي، دريانوردي چيني از سلسله مينگ (۱۴۵۷-۱۳۶۵)، در سفرهاي اقيانوس پيمايي خود به جده و مدينه رسيد و داستان‌هاي فراواني از دوستي و تبادلات را برجاي گذاشت كه امروزه نيز به‌طور گسترده نقل مي‌شود. كاوش‌هاي باستان‌شناسي مشترك چين و عربستان در خرابه‌هاي بندر السرّيان كه در سال‌هاي اخير انجام شده است، تعداد زيادي ظروف چيني متعلق به دوران سلسله‌هاي سونگ و يوان چين (۹۶۰-۱۳۶۸) را كشف كرده است. آنها شاهدي بر تمام آن تعاملات دوستانه هستند.
دوم، همبستگي و همكاري براي جامعه چين و اعراب با آينده مشترك در دوران جديد
جهان عرب يكي از اعضاي مهم جهان در حال توسعه و يك نيروي كليدي براي حمايت از انصاف و عدالت بين‌المللي است. مردمان عرب براي استقلال ارزش قائلند، با مداخله خارجي مخالفند، در برابر سياست قدرت و زورگويي مي‌ايستند و هميشه خواهان پيشرفت هستند. كشورهاي عربي منابع متنوعي در اختيار دارند و صنايعي با ويژگي‌هاي متمايز ايجاد كرده‌اند، دستاوردهاي چشمگيري در توسعه به دست آورده‌اند و بالقوه‌هاي عظيمي از خود به نمايش گذاشته‌اند. تمدن عرب طرفدار ميانه‌روي و اعتدال است، فراگيري و يادگيري متقابل را تشويق مي‌كند، با برخورد تمدن‌ها مخالف است و عميقا در فرهنگ و تاريخ غني خود ريشه دارد. كشورهاي عربي همواره در نقشه سياسي، اقتصادي و فرهنگي جهان مدعي جايگاه مهمي هستند.
از دهه ۱۹۵۰، چين با همه كشورهاي عربي روابط ديپلماتيك برقرار كرده است . تعاملات آنها نمايانگر درك متقابل، احترام متقابل، كمك متقابل و همبستگي است. آنها دوستان خوبي شده‌اند كه با يكديگر برابر رفتار مي‌كنند، شركاي خوبي كه در جست‌وجوي منفعت متقابلند و برادران خوبي كه در آسايش و محنت يكديگر سهيمند. در قرن بيست و يكم، در برابر يك چشم‌انداز بين‌المللي سيال، روابط چين و اعراب به حركت رو به جلوي خود ادامه داده و به رشدي جهشي و تاريخي در وسعت و عمق، در زمينه‌هاي اعتماد سياسي، همكاري اقتصادي متقابلا سودمند و يادگيري فرهنگي دست يافتند.
روابط چين و اعراب در دهه گذشته وارد دوره جديدي شد و مجموعه‌اي از دستاوردهاي شاخص و پيشگامانه را در زمينه‌هاي مختلف به ثبت رساند. در مجموع، چين يك شراكت استراتژيك آينده‌محور از همكاري همه‌جانبه و توسعه مشترك با همه كشورهاي عربي ايجاد كرده است. چين به صورت جداگانه با ۱۲ كشور عربي شراكت راهبردي يا شراكت راهبردي جامع برقرار كرده و اسناد همكاري كمربند – جاده را با ۲۰ كشور عربي امضا كرده است. در ميان كشورهاي عربي، ۱۷ كشور از ابتكار توسعه جهاني (GDI) حمايت كرده‌اند، ۱۵ كشور عضو بانك سرمايه‌گذاري زيرساخت آسيا شده‌اند و ۱۴ كشور در طرح همكاري چين و اتحاديه كشورهاي عربي در زمينه امنيت داده‌ها شركت كرده‌اند.
كشورهاي عربي قاطعانه از اصل چين واحد و از چين در حراست از منافع اصلي خود حمايت مي‌كنند. به‌طور مشابه، چين از كشورهاي عربي در حمايت از حاكميت، استقلال و تماميت ارضي حمايت مي‌كند. در مورد موضوعاتي مانند مساله فلسطين، حمايت قاطعانه چين از دولت‌هاي عربي منسجم و تزلزل‌ناپذير بوده است.
پروژه‌هاي زيربنايي بزرگي كه به‌طور مشترك توسط دو طرف ساخته شده است، ازجمله مسجد جامع الجزير در الجزاير، ورزشگاه لوسيل قطر، مقر جديد بانك مركزي كويت، سد مِرو، افزايش ارتفاع سد روسِيرِس و پروژه مجتمع سدهاي اتباره عليا در سودان به نقاط تحول دوستي چين و اعراب تبديل شده است. چين ۲۰ موسسه و ۲ كلاس كنفوسيوسي در كشورهاي عربي ايجاد كرده است و بيش از ۴۰ دانشگاه چيني زبان عربي را به عنوان يك رشته اصلي تدريس مي‌كنند كه ظرفيت پايان‌ناپذيري براي رشد دوستي چين و اعراب به همراه دارد.
از زمان شيوع كوويد-۱۹، چين و كشورهاي عربي به كمك يكديگر آمده‌اند و مشكلات را با هم حل و فصل كرده‌اند. دو طرف در زمينه‌هايي مانند تحقيق و كاربرد واكسن، پيشگيري و كنترل مشترك همه‌گيري، تسهيم تجربيات، خدمات پزشكي و دارويي، همكاري موثري انجام داده‌اند كه نمونه خوبي از همبستگي در مبارزه با ويروس ايجاد كرده است. در چارچوب مجمع همكاري چين و دولت‌هاي عربي، ۱۷ مكانيسم همكاري براي گسترش و محتوايي كردن دستور كار همكاري‌ها راه‌اندازي شده است كه به روابط چين و اعراب رونق مي‌بخشد و الگويي براي همبستگي و همكاري ميان كشورهاي در حال توسعه فراهم مي‌كند.
جهان اكنون دستخوش تغييرات مهمي است كه در يك قرن گذشته ديده نشده است. چين و كشورهاي عرب هر دو با ماموريت تاريخي تحقق نوسازي ملي و سرعت بخشيدن به توسعه ملي روبه‌رو هستند. در اين زمينه جديد، چين با دولت‌هاي عربي براي پيشبرد دوستي سنتي و ايجاد يك جامعه چين-عربي به‌طور مشترك با آينده‌اي مشترك در دوران جديد همكاري خواهد كرد. چين و كشورهاي عربي پرچم عدم مداخله در امور داخلي را بالا نگه خواهند داشت، قاطعانه از يكديگر در حفاظت از حاكميت و تماميت ارضي پشتيباني كرده و مشتركا از عدالت و عدالت بين‌المللي حمايت مي‌كنند. ما به تقويت همكاريهاي كمربند – جاده و به گسترش همكاريهاي عملي در زمينه‌هايي مانند غذا، انرژي، سرمايه‌گذاري، تامين مالي و خدمات پزشكي ادامه خواهيم داد و همكاريهاي متقابلا سودمند را با كيفيت بالاتر و عمق بيشتر دنبال خواهيم كرد. ما به‌طور مشترك بر اساس ابتكار توسعه جهاني (GDI) و ابتكار امنيت جهاني به منظور تثبيت مناطق ناآرام و كمك به انرژي مثبت بيشتر به صلح و توسعه ادامه خواهيم داد. ما به‌طور مشترك از صلح، توسعه، برابري، عدالت، دموكراسي و آزادي – ارزش‌هاي مشترك بشريت – طرفداري خواهيم كرد، تلاش خواهيم كرد تا بيگانگي از يكديگر و برخورد تمدن‌ها را با تبادلات و يادگيري متقابل جايگزين كنيم، درك و پيوستگي بين مردمان‌مان را ارتقا دهيم و «باغي از تمدن‌ها» را بسازيم كه نمايانگر قدرداني و الهام متقابل باشد.
سوم، تلاش مشترك براي تقويت مشاركت راهبردي چين و شوراي همكاري
خليج عربي (فارس)
شوراي همكاري خليج (فارس) در فرآيند يكپارچه‌سازي خود به پيشرفت‌هاي برجسته‌اي دست يافته است كه آن را به يكي از پوياترين سازمان‌هاي منطقه‌اي جهان تبديل مي‌كند. با توجه به موقعيت جغرافيايي خود، كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) به عنوان قطبي عمل مي‌كنند كه آسيا، آفريقا و اروپا را به يكديگر متصل مي‌كند. كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) كه داراي منابع غني انرژي از جمله ۳۰ درصد ذخاير نفت و ۲۰ درصد ذخاير گاز طبيعي جهان هستند، مخزن انرژي براي اقتصاد جهاني به شمار مي‌روند. كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس)، با روحيه پيشگامانه و تلاشگر خود، زمينه‌اي حاصلخيز براي صنايع با فناوري پيشرفته را فراهم مي‌كنند. در طول چهار دهه گذشته، شوراي همكاري خليج (فارس) براي ايجاد يك بازار يكپارچه، يك اقتصاد يكپارچه و يك سيستم مالي يكپارچه در منطقه سخت كار كرده و نقش مهم فزاينده‌اي را در امور منطقه‌اي و بين‌المللي ايفا كرده است.
چين و كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) طي ساليان گذشته رشد سالم و مداومي را در روابط دوجانبه حفظ كرده و همكاريهاي گسترده و عميق با نتايج ملموسي را در همه زمينه‌ها انجام داده‌اند. به ويژه در ۱۰ سال گذشته، روابط چين و شوراي همكاري خليج (فارس) از موضعي نيرومند به موضعي نيرومند‌تر افزايش يافته و نتايج سودمندي را به همراه داشته است. چين همچنان بزرگ‌ترين شريك تجاري شوراي همكاري خليج (فارس) و بزرگ‌ترين بازار صادرات محصولات پتروشيمي است. در سال ۲۰۲۱، تجارت دوطرفه از ۲۳۰ ميليارد دلار فراتر رفت و واردات نفت خام چين از كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) به بيش از ۲۰۰ ميليون تن رسيد. دو طرف از همكاري گسترده و عميق در زمينه‌هاي سنتي مانند ظرفيت توليد، توسعه زيرساخت‌ها، سرمايه‌گذاري و مالي برخوردار هستند.
همكاري‌ها در بخش‌هاي فناوري پيشرفته ازجمله ارتباطات «جي ۵» (G5)، انرژي‌هاي نو، فضا و اقتصاد ديجيتال نيز در حال افزايش است. پروژه جديد ابداعي همكاري در توليد هوشمند و چشم‌انداز جديد همكاريهاي صنعتي، انگيزه جديدي به توسعه چين و كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) داده است. با نگاه به آينده، چين از فرصت ايجاد و تحكيم شراكت راهبردي چين و شوراي همكاري خليج (فارس) براي تقويت دوستي سنتي و تعميق اعتماد متقابل استفاده خواهد كرد.
چين به حمايت قاطع از كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) در پشتيباني از حاكميت، استقلال، امنيت و ثبات و همچنان به حمايت از شوراي همكاري خليج (فارس) در تسريع يكپارچگي و پيگيري توسعه متنوع ادامه خواهد داد. چين با شوراي همكاري خليج (فارس) همكاري خواهد كرد تا الگوي جديدي از همكاريهاي چند وجهي انرژي را توسعه دهند، توسعه جديد در همكاريهاي مالي و سرمايه‌گذاري را تسريع بخشند و زمينه‌هاي جديدي از همكاري نوآورانه را پيدا كنند. همه اينها به افزايش همگرايي منافع بين چين و كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) كمك خواهد كرد.
چهارم، تلاش‌هاي مستمر براي ارتقاي بيشتر شراكت راهبردي جامع چين و عربستان سعودي
عربستان سعودي صادركننده بزرگ انرژي در جهان و يكي از اعضاي گروه ۲۰ است. چين، به عنوان شريك استراتژيك و دوست واقعي عربستان، خرسند است كه مي‌بيند تحت رهبري ملك سلمان و وليعهد محمد بن سلمان، مردم عربستان با گام‌هاي بلندي به سمت چشم‌انداز ۲۰۳۰ حركت كرده و پيشرفت‌هاي مهمي در زمينه اصلاحات اقتصادي و اجتماعي و تنوع بخشي كسب مي‌كنند. ابتكارات عمده توسعه در عربستان سعودي، «ابتكار سبز خاورميانه» و «ابتكار سبز سعودي»، در ميان بسياري ديگر ابتكارات، توجه گسترده‌اي را به خود جلب كرده‌اند. جايگاه و نفوذ آن در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي و انرژي جهاني در حال افزايش است. ما به اين دوست خوب‌مان به خاطر اين موفقيت‌ها افتخار مي‌كنيم.
روابط بين چين و عربستان سعودي از زمان برقراري روابط ديپلماتيك رشد نيرومندي داشته است. بيش از همه، همكاري چين و عربستان سعودي ظرف ۱۰ سال گذشته پيشرفت چشمگيري داشته است. دو طرف به حاكميت و مسير توسعه و به تاريخ و سنت‌هاي فرهنگي يكديگر احترام مي‌گذارند، از يكديگر در دفاع از امنيت و ثبات ملي حمايت مي‌كنند و هماهنگي راهبردي نزديكي را انجام مي‌دهند.
همكاريهاي عملي به سرعت در حال گسترش است. پروژه‌هاي بزرگ يكي پس از ديگري راه‌اندازي شده‌اند؛ ازجمله شركت پالايش «سينوپك آرامكو ينبع»، پروژه مجتمع اتيلن گولي چين و عربستان، مجموعه صنعتي چين در شهر اقتصادي جازان، پروژه تاسيسات و زيرساخت درياي سرخ، ارتباطات «جي ۵» (۵G) و اكتشافات قمري مشترك. تبادلات مردم با مردم همچنان رو به رشد است. رشته زبان چيني اكنون در چهار دانشگاه عربستان در دسترس است و دوره‌هاي اختياري زبان چيني در هشت مدرسه راهنمايي و ابتدايي ارايه مي‌شود. «حكيم و كنگ شيائوكسي»، اولين انيميشن (پويانما) مشترك چين و عربستان سعودي، در ميان كودكان محبوبيت دارد، كه بذر دوستي چين و عربستان را در دل آنها مي‌كارد.
چين از اين ديدار به عنوان فرصتي براي تقويت شراكت استراتژيك جامع خود با عربستان سعودي استفاده خواهد كرد. ما به درك و حمايت از يكديگر ادامه خواهيم داد و به‌طور مشترك از استقلال دفاع كرده و با مداخله خارجي مخالفت خواهيم كرد. ما هم‌افزايي در ابتكار كمربند – جاده چين و چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودي و همگرايي منافع و ارتباط مردم با مردم بين دو كشور را افزايش خواهيم داد.
ما همكاري‌ها را تحت چارچوب‌هاي چندجانبه مانند سازمان ملل متحد، گروه ۲۰ (G20) و سازمان همكاريهاي شانگهاي تقويت خواهيم كرد،
به‌طور مشترك چندجانبه‌‌گرايي واقعي را عمل و به حفظ صلح و ثبات در خاورميانه و ارتقاي توسعه و رفاه جهان كمك بيشتري خواهيم كرد.
در اكتبر (مهرماه) سال گذشته، حزب كمونيست چين بيستمين كنگره ملي خود را با موفقيت برگزار كرد و اكنون مردم چين را به سوي هدف ساختن يك كشور سوسياليستي مدرن از همه جهات بسيج و هدايت مي‌كند. چين، به عنوان يك نيروي پايدار براي صلح جهاني و توسعه مشترك، همچنان به ارايه فرصت‌هاي جديد براي كشورهاي عرب و ساير كشورهاي جهان از طريق توسعه خود متعهد خواهد ماند و با برادران عرب خود براي پيشبرد دوستي سنتي و ايجاد آينده‌اي بهتر با هم همكاري خواهد كرد.
نكات برجسته مطلب:
عربستان سعودي صادركننده بزرگ انرژي در جهان و يكي از اعضاي گروه ۲۰ است. چين، به عنوان شريك استراتژيك و دوست واقعي عربستان، خرسند است كه مي‌بيند تحت رهبري ملك سلمان و وليعهد محمد بن سلمان، مردم عربستان با گام‌هاي بلندي به سمت چشم‌انداز ۲۰۳۰ حركت كرده و پيشرفت‌هاي مهمي در زمينه اصلاحات اقتصادي و اجتماعي و تنوع‌بخشي كسب مي‌كنند. ابتكارات عمده توسعه در عربستان سعودي، «ابتكار سبز خاورميانه» و «ابتكار سبز سعودي»، در ميان بسياري ديگر ابتكارات، توجه گسترده‌اي را به خود جلب كرده‌اند. جايگاه و نفوذ آن در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي و انرژي جهاني در حال افزايش است. ما به اين دوست خوب‌مان به خاطر اين موفقيت‌ها افتخار مي‌كنيم.
چين همچنان بزرگ‌ترين شريك تجاري شوراي همكاري خليج (فارس) و بزرگ‌ترين بازار صادرات محصولات پتروشيمي است. در سال ۲۰۲۱، تجارت دوطرفه از ۲۳۰ ميليارد دلار فراتر رفت و واردات نفت خام چين از كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) به بيش از ۲۰۰ ميليون تن رسيد. دو طرف از همكاري گسترده و عميق در زمينه‌هاي سنتي مانند ظرفيت توليد، توسعه زيرساخت‌ها، سرمايه‌گذاري و مالي برخوردار هستند.
