قیمت خودرو از ماه گذشته و با آغاز سقف‌شکنی نرخ دلار صعودی شد. این روند همچنان نیز ادامه دارد و خودروها هر روز نسبت به روز گذشته گران‌تر می‌شوند. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط عمومی حاکم بر اقتصاد ایران و البته روند بازار ارز، سیاست‌ها وزارت صمت در مدیریت صنعت و بازار خودرو پاسخگو نباشد.
در همین زمینه محمدرضا نجفی‌منش، رییس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی به بررسی دلایل افزایش قیمت خودرو پرداخت. او عنوان کرد که شرایط فعلی بازار خودرو عجیب نیست؛ چراکه متغیرهای اقتصادی، بازار خودرو را به این سمت برده است.
* شرایط عجیبی بر بازار خودرو و قیمت‌ها حاکم شده است و نمی‌توان تصویر روشنی از آتیه بازار ارائه کرد. تحلیل شما از شرایط فعلی حاکم بر بازار خودرو چیست و عمده‌ترین دلایل گرانی شدید خودروها را کدام عامل یا عوامل می‌دانید؟
منظور شما از عجیب چیست؟ اصلا قیمت‌ها عجیب بالا نرفته است. آفتاب به آفتاب که طلوع می‌کند، ۵ هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه می‌شود که ماهانه ۱۵۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. حالا سوال این است که وقتی نقدینگی اضافه می‌شود، آیا از آن طرف، میزان تولید کالا هم بالا می‌رود؟ خیر. چه اتفاقی می‌افتد؟ یک فرمولی ۱۱۲ سال پیش، یعنی سال ۱۹۱۰ اقتصاددانان کشف کردند که می‌گوید در جامعه چقدر کالا داریم. این‌که حجم کالا ضربدر قیمت کالا، برابری می‌کند با حجم نقدینگی، ضربدر تعداد گردش نقدینگی.
حالا وقتی که حجم نقدینگی بالا می‌رود، اما در مقابل حجم کالا بالا نرود، چه اتفاقی می‌افتد؟ قیمت‌ها به تبع بالا می‌رود. این دو دو تا چهار تای ساده‌ای است که ۱۱۲ سال پیش در دنیا این معادله را کشف کردند.
ما در کشور در حال حاضر همین‌طور نقدینگی را اضافه می‌کنیم، بدون این‌که کالا اضافه شود. پس اتفاقی که می‌افتد، این است که قیمت‌ها بالاتر می‌رود.
در کنار این‌ها، قیمت دلار در مسیر صعودی قرار دارد. قیمت دلار که تکان می‌خورد، تمام کالاها بدون استثنا با قیمت دلار بالا و پایین می‌شود. زمانی که قیمت دلار از متوسط ۲۶ هزار تومان سال گذشته به ۳۷ هزار تومان رسیده، شما این وضعیت را چطور ارزیابی می‌کنید؟ در این‌جا همه کالاها تکان می‌خورند.
نکته سوم، قیمت‌گذاری دستوری است. یعنی زمانی که قیمت یک خودرو در بازار ۳۰۰ میلیون تومان است و این خودرو در کارخانه با قیمت ۱۵۰ میلیون تومان عرضه می‌شود و قرار باشد ۱۰ هزار خودرو پیش‌فروش شود، برای این ۱۰ هزار خودرو، ۶ میلیون نفر در صف خرید می‌آیند. اکثر این افراد می‌خواهند خودرو را بگیرند و بفروشند. از آن طرف هم خودروساز ضرر و زیان می‌کند و پول قطعه‌ساز را نمی‌تواند بدهد و نیز طرح‌های توسعه‌ای را اجرا کند و یا افزایش تولید داشته باشد. با همه این گرفتاری‌ها، امسال بیش از ۳۰ درصد تولید خودروسازان اضافه شده است که بیشتر از این هم می‌توانند تولید را بالا ببرند. اما نکته این‌جاست که الان هر چه تولید را بیشتر کنند، زیانشان هم بیشتر می‌شود و دیگر نمی‌توانند ادامه کار دهند.
* یکی از سیاست‌های دولت برای کنترل بازار، در حال حاضر عرضه خودرو از طریق بورس است و حتی اخیرا در نامه‌ای به شرکت‌های خودروسازی، درخواست افزایش عرضه در بورس را داشته است. به این شکل که طبق ابلاغ وزارت صمت به خودروسازها، حداقل عرضه هر محصول در هر دوره به تعداد ۲۰۰۰ دستگاه برای دو خودروساز بزرگ و برای سایر شرکت‌های خصوصی حداقل به میزان ۵۰۰ دستگاه تعیین شد. به نظر شما، این سیاست چقدر روی بازار آزاد خودرو اثر دارد؟
ببینید، خودرویی که از طریق بورس عرضه می‌شود، از قیمت بازار کمتر است، اما با قیمتی که کارخانه می‌دهد، اختلاف معنادار و خوبی پیدا می‌کند. به این ترتیب، کارخانه از حالت ضرر و زیان خارج می‌شود.
در حال حاضر عرضه خودرو در بورس تنها راه است. دهه ۷۰ هم یک چنین اتفاقی افتاد که آن زمان روش خیلی هوشمندانه‌ای به کار بردند. آن زمان برای مثال وزارتخانه ۵ نفر را مامور کرد و تازه خودروساز زیان نمی‌داد و سودآور بود، اما اختلاف قیمتی بازار و کارخانه زیاد بود. به این شکل که خودروساز موظف شد که مبنای فروش ۵ درصد زیر قیمت بازار باشد. یعنی آن زمان پیکان که در بازار ۸۰۰ هزار تومان بود، کارخانه با قیمت ۷۵۰ هزار تومان می‌فروخت. به این شکل، ۱۵ سال قیمت خودرو تقریبا ثابت بود. اول اختلاف قیمت‌ها از خودروساز می‌گرفتند و به سازمان حمایت و دولت می‌دادند. بعد کم‌کم قیمت‌ها بالا آمد و به جایی رسید که قیمت کارخانه از قیمت بازار هم بالاتر رفت. حالا اگر الان از قیمت بازار صحبت کنیم، از آن طرف با موج انتقاد روبه‌رو می‌شویم.
ما تقریبا ۴۰ درصد تورم داریم. وقتی که ۱۸ درصد به قیمت خودرو افزوده شد، انتقادها فزاینده شد. این‌قدر که فشار آوردند که دولت هم دیگر جرات افزایش قیمت را ندارد، بنابراین بهترین روش در شرایط کنونی بورس است که راهکار قانونی است. با عرضه خودرو در بورس، قیمت مشخص می‌شود. قیمت که مشخص باشد، دیگر صف خرید خودرو تشکیل نمی‌شود. در حال حاضر خودروهای تولیدی سایپا به دلیل این‌که قیمت‌هایش نزدیک به قیمت واقعی شده، برای آن متقاضی کم شده است. حتی دیگر مجبور شده‌اند که خودروها را لیزینگ کنند و یا قسطی کنند.
* یک اتفاقی که از سمت خودروسازان برای افزایش قیمت خودرو می‌افتد، این است که به بهانه اضافه کردن آپشن، قیمت‌ها را بالا می‌برند. نظرتان در این باره چیست؟
هنوز که هنوز است، به نظر من قیمت‌هایی که خودروسازان اعلام می‌کنند، زیر قیمت واقعی است. برای مثال، پراید در زمان خودش قیمتی در حدود ۶ هزار دلار داشت. یعنی زمانی که دلار ۱۰۰۰ تومان بود، قیمت پراید ۶ میلیون تومان بود. دلار که ۳ هزار تومان شد، پراید در حدود ۲۰ میلیون تومان شد. الان که دلار به حدود ۳۸ هزار تومان رسیده، باید پراید به ۲۴۰ میلیون تومان برسد.
به خاطر دارم یک‌بار پراید ۹۰ میلیون تومان شده بود. یک نفر با من صحبت کرده بود و گفته بودم هنوز این عدد جا دارد و به قیمت نرسیده است. آن زمان موج انتقاد بود که به سمتم می‌آمد. واقعیت این است که قیمت‌ها با دلار تغییر می‌کند.
* به نظر شما چرا دولت به آزادسازی قیمت‌ها تن نمی‌دهد؟
نه‌تنها خودرو که در تمام اقلامی که دولت دخالت کرده و قیمت دستوری گذاشته، همه چیز خراب شده است. در گاز این اتفاق افتاده، در برق این اتفاق افتاده، در هر کالایی این اتفاق افتاده است. باید در مقابل دولت گفت که اگر می‌خواهید به مردم لطف و محبت کنید، لطفا در قیمت‌گذاری دخالت نکنید.
* زمانی که خودروسازان واگذار شوند، قیمت‌ها آزاد می‌شود؟
مسلما، یعنی هیچ بخش خصوصی‌ای حاضر نیست با ضرر کار کند. آن‌جا قیمت‌ها درست می‌شود. منتها کاری که باید الان انجام دهیم، این است که دولت را متقاعد کنیم که دولت از قیمت‌گذاری خارج شود.
* واگذاری خودروسازان به کجا رسیده است؟
قرار است خودروسازها واگذار شوند و در واگذاری شکی نیست، اما چطور این اتفاق بیفتد، خبر جدیدی ندارم.
* وزیر صنعت روز سه‌شنبه هفته‌جاری از مجلس کارت زرد گرفت. یکی از صحبت‌های ایشان در مجلس این بود که در حال حاضر بازار خودرو درگیر آشفتگی‌های ارزی شده است و همان‌طور که حوزه فولاد را از این داستان نجات دادیم، تلاش می‌کنیم بازار خودرو را هم از آشفتگی ارزی نجات دهیم. فکر می‌کنید تا زمانی که قیمت ارز سامان پیدا نکرده، چنین وعده‌ای در حوزه خودرو قابل تحقق است؟
اگر خودرو در بورس عرضه شود، این اتفاق می‌افتد.
* حتی اگر قیمت دلار رو به بالا باشد؟
قیمت هر کالایی در کشور با دلار حرکت می‌کند. یعنی همه چیز به دلار بستگی دارد. دلار هم به نقدینگی و تورم بستگی دارد. ما نمی‌توانیم بگوییم که نقدینگی را اضافه می‌کنم، اما قیمت کالاها را ثابت نگه می‌دارم، چنین چیزی امکان ندارد.
* می‌توان گفت چاپ پول است که تمام معادلات اقتصادی را برهم زده است؟
دقیقا.
* وزیر صنعت اخیرا اعلام کرده که خودروهای وارداتی پشت مرزهاست و به زودی به گمرک می‌رسد. به نظر شما ورود خودروهای خارجی در بازار خودرو چه تاثیری دارد؟
هیچ تاثیری ندارد. در حال حاضر یک عده دنبال این هستند که واردات خودرو اتفاق بیفتد. ۲۰ هزار میلیارد تومان سود در آن خوابیده است که دنبال هستند. وگرنه نه در کیفیت و نه در قیمت اثرگذار نیست. فقط یک مقداری دل‌ها خوش می‌شود که خودرو خارجی هم آوردیم.
