دنیای‌اقتصاد : جام‌جهانی فوتبال به زودی خاتمه می‌‌‌یابد و توریست‌‌‌هایی که برای مشاهده بازی‌‌‌ها به قطر سفر کرده‌‌‌اند به کشورشان بازمی‌‌‌گردند. ایران به عنوان کشوری در همسایگی میزبان جام جهانی‌‌‌، فرصتی طلایی در اختیار داشت تا بتواند به صنعت گردشگری خود رونق دهد با این حال به گفته مسوولان وزارت میراث فرهنگی‌‌‌، گردشگری و صنایع‌دستی حتی یک توریست خارجی هم سهم ایران از بازار‌میلیونی گردشگری جام جهانی نبود. متولی گردشگری دلیل این امر را مرتبط با چند عامل ایران‌‌‌هراسی شکل گرفته توسط رسانه‌‌‌های خارجی، ‌‌‌ عدم‌همراهی قطر، قطعی اینترنت و فقدان امکان رزرواسیون هتل‌‌‌های ایران به واسطه تحریم‌ها می‌‌‌داند. این در حالی است که دکتر اسماعیل قادری عضو هیات علمی گروه گردشگری دانشگاه علامه معتقد است آنچه باعث چنین وضعیتی شده به عدم‌مدیریت و برنامه‌‌‌ریزی از سوی کشورمان برمی‌‌‌گردد.

او می‌‌‌گوید: اگر ما نمی‌توانیم مدیریت درستی داشته باشیم چرا باید مشکل را گردن دیگران بیندازیم. متولی گردشگری عنوان می‌کند ایران‌هراسی سبب شده تصویر ذهنی منفی نسبت به ایران شکل بگیرد و مسوول آن رسانه‌‌‌های خارجی فارسی‌‌‌زبان و غیرفارسی‌‌‌زبان هستند. از نگاه مسوولان آنها توانستند تصویری از کشورمان شکل دهند که برای توریست خارجی جذاب نباشد. پرسش این است که متولی گردشگری که متولی تبلیغ ایران و شکل دادن به تصویر مثبت از کشورمان بوده در این زمینه چه کرده است؟ آنها باید پاسخ دهند در بخش تبلیغات و بازاریابی چه فعالیت‌هایی انجام شده که چنین تصویری بهبود یابد و توریست‌‌‌ها متمایل به سفر به کشورمان شوند.

این مدرس گردشگری با بیان اینکه زمانی که از ایران‌‌‌هراسی صحبت می‌‌‌کنیم به وقایعی که از پایان شهریور در کشورمان آغاز شده تنها اشاره نمی‌‌‌کنیم، اضافه کرد: یک سال و نیم است که دولت جدید مستقر شده، البته در دولت‌‌‌های قبل بارها این موضوع مطرح شده که تصویر ذهنی جهانگردان و توریست‌‌‌های خارجی نسبت به ایران منفی است اما هیچ‌کدام از مسوولان توضیح نمی‌‌‌دهند برای رفع این چالش چه رایزنی‌‌‌هایی انجام داده و چه اقداماتی صورت گرفته است. تصویر ذهنی نسبت به ایران امروز شکل نگرفته بلکه این نگرش در دهه‌‌‌های اخیر چنان قوی بوده که کل ورودی‌‌‌های ما ۲تا ۳‌میلیون توریست بوده است.

ضعف در مدیریت تور
او درباره مشکلاتی که برای برخی توریست‌‌‌ها در کشورمان به وجود می‌‌‌آید، ‌‌‌ می‌گوید: اگر رفتاری باعث می‌شود توریست در ایران دچار مشکل شود‌‌‌، این امر به ضعف مدیریت تور برمی‌گردد. مدیر تور است که باید حساسیت‌‌‌های جامعه را به توریست یادآوری کرده و تذکرهای لازم را به او بدهد. نمونه‌‌‌اش اینکه از برخی رخدادها یا مناطق عکاسی نکند یا در مکان‌‌‌هایی حضور نداشته باشد. گردشگرانی که به کشورمان سفر می‌کنند اغلب قانون‌‌‌مدار هستند و از این رو باید به آنها قوانین و حساسیت‌‌‌های کشورمان را یادآوری کنیم. قادری با اشاره به اینکه متولی گردشگری باید رایزنی‌‌‌های لازم را با سایر نهادها و ارگان‌‌‌ها داشته باشد، تاکید می‌کند: مواردی پیش می‌‌‌آید که ما کاری انجام نمی‌‌‌دهیم و در مقابل توجیهاتی را مطرح می‌‌‌‌‌‌کنیم. نمونه این امر به ایران‌‌‌هراسی برمی‌‌‌گردد. پرسش این است که امسال ایران‌‌‌هراسی داشتیم‌‌‌، سال قبل و سال‌های پیش از آن چه توجیهی داریم؟ واقعیت این است که برای مدیریت درست گردشگری باید افرادی که متخصص این حوزه و دلسوز آن هستند در راس قرار بگیرند و کارها را پیش ببرند.

گردشگری، نیازمند برنامه‌‌‌ریزی
تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده مبادلات پولی و بانکی را با چالش مواجه کرده است. آیا همین موضوع را نمی‌توان عاملی برای عدم‌جلب توریست خارجی در نظر گرفت؟ این مدرس دانشگاه در این باره پاسخ می‌دهد: تحریم‌ها گرچه بی‌اثر نیست ولی نمی‌توان تمام بار مشکل گردشگری کشور را به دوش این عامل انداخت. باید توجه داشته باشیم که متولی گردشگری مجری تور نیست و بخش‌خصوصی است که کار ورود توریست را انجام می‌دهد. برای جام جهانی باید تورگردان داخلی را آماده کرده و کارگزاری هم تعریف می‌کردیم که کارها را انجام دهد. انتظار ما این است که توریست خارجی بدون برنامه به کشورمان سفر کند در حالی که روال گردشگری در دنیا به این شکل نیست. اگر ما هم می‌‌‌خواستیم بهره‌‌‌‌‌‌ای از بازار توریسم داشته باشیم باید آژانس‌‌‌هایی را مشخص کرده و کارگزار کار ثبت‌‌‌نام و… را انجام می‌‌‌داد و مجری داخلی نیز اجرا را به عهده می‌‌‌گرفت.

او استدلال دیگر متولی گردشگری مبنی بر قطعی اینترنت را هم زیر سوال می‌‌‌برد و توضیح می‌دهد: عدم‌ورود گردشگر به ایران در طول جام‌‌‌‌‌‌جهانی ربطی به این مسائل ندارد. گردشگر جام جهانی توریست خاصی است. آنها اغلب جوان هستند و برای تفریح و سرگرمی سفر می‌کنند. آنها فارغ از زمان مسابقات ترجیح می‌دهند فعالیت سرگرمی و تفریحی داشته باشند و در سواحل اسکی روی آب و… را تجربه کنند. سواحل جنوبی ایران هم گرچه شرایط خوبی برای چنین ورزش‌‌‌هایی دارد اما ما بسترهای لازم را برای این گروه از گردشگران نداریم. توریست‌‌‌های جام جهانی اغلب به جای سفر خانوادگی در گروه‌‌‌های دوستانه سفر می‌کنند و نیازهای خاص خود را دارند. ما به دلایل مختلف نمی‌توانستیم نیازهای این گردشگران را برآورده کنیم‌‌‌، همین موضوع هم سبب شده اغلب گردشگرانی که به کشورمان می‌‌‌آیند سالخورده یا میانسال به بالا باشند.

او در این باره که چرا ما نتوانستیم حتی جمع کوچکی از گردشگران جام جهانی که در سنین بالاتر هستند را هم جذب کنیم می‌گوید: متاسفانه برنامه‌ریزی بلندمدت در این باره نداشتیم. قطر در دهه ۷۰ شمسی یک مشاور هلندی برای برنامه‌‌‌ریزی توسعه گردشگری خود استخدام و از همان زمان شروع به مهیا و آماده‌سازی زیرساخت‌‌‌های گردشگری خود کرد. آنها از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ در این باره کار کردند، ‌‌‌ در حالی که ما این بازه زمانی کار خاصی انجام ندادیم و از یک سال پیش تاکنون در این‌باره می‌‌‌گوییم که قرار است توریست‌‌‌های جام جهانی را جذب کنیم. ما چطور انتظار داریم این فاصله ۲۰ ساله را پر کنیم و سهمی از توریست‌‌‌های جام‌‌‌جهانی ببریم. سوال این است که برای جام‌جهانی در ایران چند ورزشگاه ساخته شد و تخت‌‌‌های هتل ما به چه میزان افزایش پیدا کرد.

گفته‌‌‌های این مدرس گردشگری نشان می‌دهد برخورد ما با جام‌‌‌جهانی به مثابه یک رخداد ساده بوده در حالی که کشورهایی که توانستند سهمی از این بازار از آن خود کنند، ‌‌‌ برنامه‌‌‌ریزی بلندمدت برای آن داشته‌‌‌اند. تا چند روز دیگر این جام هم تمام می‌شود اما مشکلات ما در حوزه جذب توریست خارجی همچنان پابرجا مانده است.