هلی نو به شکلی ماهرانه تلاش دارد تا رابطه ای متعادل با روسیه و غرب تعریف کند، در همین چارچوب مودی در قامت رهبری در ظاهر میانه رو که مورد حمایت تمامی جریان ها است، برای نقش آفرینی در قامت دلال قدرت در عرصه بین الملی خیز برداشته است.
زمانی که رهبران حاضر در نشست گروه ۲۰ در بالی، اندونزی، بیانیه مشترکی با محور محکومیت حمله روسیه به اوکراین صادر می کردند؛ عبارتی آشنا در سند هزار و ۱۸۶ صفحه ای خودنمایی می کرد؛ عبارت این بود: «در عصر کنونی نباید شاهد جنگ باشیم».
این جمله دقیقا همان عبارتی بود که نارندا مودی، در دیدار ماه سپتامبر خطاب به پوتین بر زبان آورد. پس از آن بود که رسانه ها و مقام های هند؛ کشوری با ۱٫۳ میلیارد نفر جمعیت، سریعا مدعی شدند که گنجاندن سخنان مودی در چنین بیانیه ای نشان از آن دارد که بزرگ ترین دموکراسی جهان توانایی برجسته ای برای پل زدن میان روسیه منزوی شده در جنگ و ایالات متحده و متحدانش دارا است.
نشریه تایمز آو ایندیا، روزنامه انگلیسی زبان نیز یادداشتی را با این عنوان منتشر کرد« چگونه هند گروه بیست را در باب ایده صلح پیشنهادی توسط مودی متحد کرد»، وزیر امور خارجه هند هم در گفتگو با خبرنگاران تاکید داشت که پیام مودی مبنی بر پایان جنگ، در نشست گروه بیست طنین انداز شد و به پرکردن شکاف ها و خلاء های حاکم کمک کرد.
از دلالی قدرت تا قدرتی برتر!
بیانیه گروه بیست زمانی رسانه ای شد که رئیس جمهوری اندونزی که میزبانی این نشست را عهده دار بود مودی را به عنوان میزبان بعدی معرفی کرد و گفت سال ۲۰۲۳ دهلی نو پذیرای این گروه از بازیگران است؛ این تاریخ شش ماه قبل از آن است که مردم برای انتخابات پای صندوق های رای روند و شاید مودی را برای سومین بار برگزینند.
تحلیلگران بر این باورند که دهلی نو به شکلی ماهرانه تلاش دارد تا رابطه ای متعادل با روسیه و غرب تعریف کند؛ در همین چارچوب مودی در قامت رهبری در ظاهر میانه رو که مورد حمایت تمامی جریان ها است، برای نقش آفرینی در قامت دلال قدرت در عرصه بین الملی خیز برداشته. سوشانت سینگ، کارشناس ارشد فعال در مرکز تحقیقات سیاسی مستقر در دهلی نو در این باره به خبرگزاری سی ان ان گفت، روایت داخلی در هند این است که اجلاس گروه بیست به سان یک پرچم بزرگ در مبارزه های انتخاباتی مودی جلوه گر شده تا با تکیه بر آن نشان داده شود که او یک دولتمرد جهانی است.
به باور این تحلیلگر، مودی امروز خود را رهبر کشوری قدرتمند می بیند که در سطحی بالاتر از سایر کشورها و بازیگران تعریف شده.
ناظران می گویند، حضور هند در اجلاس گروه بیست تحت شعاع نشست جو بایدن و شی جین پینگ و حمله موشکی به لهستان با موشک هایی که ابتدا تصور می شد ساخت روس ها هستند، قرار گرفت. رسانه های جهانی به تفصیل به نشست دو جانبه بایدن و شی پرداختند و از پیامدهای رقابت های این دو رهبر قدرتمند نوشتند؛ همزمان رهبران گروه هفت و ناتو نیز برای بررسی موشک سرگردانی که در لهستان فرود آمده بود؛ نشست اضطراری برگزار کردند.
در حاشیه این اخبار دیدارهای مودی با چهره هایی چون ریشی سوناک نیز به چشم خورد؛ نخست وزیری هند تلاش می کرد تا جایی که امکان دارد در نشست اخیر از روسیه پوتین فاصله بگیرد بدون آن که عبارتی در انتقاد از رهبر روس بر زبان آورد.
فرصت سازی برای مانور استراتژیک
به باور هیپمون جاکوب، استاد علوم سیاسی و فعال در حوزه خلع سلاح در حالی که هند در نشست گروه بیست برنامه ای نسبتا قوی حول محور مسائل مرتبط با انرژی، آب و هوا و آشفتگی های اقتصادی تعریف کرده بود، اما از منظر غرب به سان یک سهامدار و یا بهتر بگوییم دلال قدرت قلمداد شد چرا که دهلی نو امروز به خوبی توانسته روابط نزدیکی همزمان با غرب و شرق؛ دو قطبی که رویاروی هم تعریف شدند؛ برقرار کند.
قدمت رابطه دهلی نو و مسکو به جنگ سرد بازمی گردد هرچند روابط دو کشور امروز نزدیک تر شده که یکی از دلایل آن نیاز حیاتی هند به تجهیزات نظامی روسیه برای مقابله با تهدیدهای امنیتی و مرزی چین در منطقه هیمالیا است. علاوه بر این، در شرایطی که رهبران غرب در تلاش اند تا مانع از ظهور چین به عنوان قدرت برتر آسیایی و جهانی شوند، دهلی نودر حال بازتعریف روابطش با غرب نیز هست تا بدین طریق بتواند به لحاظ استراتژیکی در موقعیت راحت تری قرار بگیرد.
هارش وی پنت، استاد روابط بین الملل فعال در دانشگاه لندن به سی ان ان گفت یکی از اهرم هایی که هند با توسل بدان بر گروه بیست تاثیر گذاشت، این بود که در قامت یکی از معدود بازیگران جهانی، توانست همه کشورها را درگیر خود کند. از همین رو آنگونه که پنت باور دارد، هند به خوبی توانسته نقش پلی را میان آنتاگونیست های رقابتی ایفا کند.
صدای جهان در حال توسعه
از آغاز جنگ اوکراین، هند بارها خواهان توقف خشونت ها شده هرچند در نقد حمله روسیه به این کشور کلامی بر زبان نیاورده است. اما به اعتقاد تحلیلگران با تشدید حملات روس ها به این اوکراین و کشته شدن هزاران بی گناه و ایجاد هرج و مرج جهانی، این امکان وجود دارد تا محدودیت های هند در ارتباط با کرملین به آزمون گذاشته شود.
ناظران خاطر نشان می کنند که اظهارات اخیر نسبتا تند مودی خطاب به پوتین در باب افزایش بهای مواد غذایی، سوخت، کود و چالش هایی که حمله به اوکراین برای سایر کشورها ایجاد کرده، نشان از آن دارد که دهلی نو به آرامی در حال خروج از پیله امن و منفعل خود است.
جاکوب در این باره گفت، انتخابات هند در شرایطی برگزار می شود که جهان بر مقوله هایی چون انرژی های تجدید پذیر، افزایش قیمت ها و تورم متمرکر شده است، از همین رو به واسطه مواضع امروزی هند، دهلی نو این قابلیت را دارد تا به عنوان بازیگری کلیدی لحاظ شود که قادر به تامین نیازهای منطقه، جنوب آسیا و فراتر از آن است.
امروز به دلیل جنگ در اوکراین، قیمت ها در عرصه جهانی افزایش یافته و مصرف کنندگان با هزینه های بالای مواد غذایی و تورم دست به گریبان هستند. مودی در پایان اجلاس گروه بیست تاکید کرد که هند در شرایطی که جهان با تنش های ژئوپلتیکی،رکود اقتصادی افزایش بهای مواد غذایی و انرژی و تاثیرهای ناطلوب و دراز مدت همه گیری دست به گریبان است، مسئولیت بسیاری از چالش ها را عهده دار خواهد شد.
رهبر هند در سخنرانی گفت: من اطمینان می دهم که ریاست هند در گروه بیست، فراگیر، جاه طلبانه، قاطع و اقدام محور خواهد بود. به باور پانت، این اظهارات به روشنی نشان می دهد که موقعیت هند در نشست سال آینده بسیار برجسته تر خواهد بود و شاید این کشور به جای ایفای نقش دلال قدرت، بتواند به صدای جهان در حال توسعه و جنوب جهانی تبدیل شود.
همه نگاه ها به مودی
سال آینده زمانی که هند خود را برای میزبانی گروه بیست آماده می کند، همه نگاه ها به مودی خواهد بود چرا که او نیز همزمان در حال آماده کردن خود برای کارزار انتخابات ملی هند است. امروز سیاست های پوپولیستی حزب ملی گرای هندو موسوم به بهاراتیا جاناتا، هند را در داخل چند قطبی کرده با این همه مودی در کشوری که ۸۰ درصدش هندو هستند محبوب است اما دولتش به واسطه سرکوب چند باره آزادی بیان و اعمال سیات تبعیض علیه اقلیت ها هدف انتقادهای جدی قرار دارد.
فارغ از انتقادها، به نظر می رسد متحدان سیاسی مودی در صددند تا اعتبار بین المللی او را تقویت کرده و رهبر کنونی هند را در قامت یکی از بازیگران کلیدی در نظم جهانی ترسیم کنند. به عقیده سینگ، حزب تحت رهبری مودی، نشست گروه بیست و رایزنی های جداگانه رهبر این کشور با همتایانش را پیام سیاسی هند به جهان قلمداد کرده و در این باره گفته که دهلی نو در حال تقویت اعتبار هند در خارج از این کشور و زمینه سازی برای شکل دهی مشارکت های قوی است. به باور این تحلیلگر، فارغ از انتقادها، مودی در داخل محبوب است و قوی، حال باید دید که قادر است از با تکیه بر محبوبیتش در داخل از تعادلی که در عرصه جهانی تعریف کرده بهره برداری کند و به وزنه ای در ساختار چند قطبی تبدیل شود؟
