همیشه فساد و تقلب یکی از پردرآمدترین تجارت‌ها در همه جای دنیا بوده است. دولت‌ها همیشه به دنبال راه و روش‌هایی هوشمندانه برای جلوگیری از فسادهای مالی هستند. سوت زنی مالیاتی یکی از جدیدترین و کارآمدترین روش‌ها برای مبارزه با این فسادهای مالیاتی است. در بسیاری از کشورها قوانین و سازوکارهایی برای محافظت از سوت زنان یا افشاگران مالیاتی وجود دارد، زیرا این افراد معمولا تحت واکنش‌های تلافی‌جویانه خطرناک و مرگبار افراد سودجو قرار می‌گیرند. قانون سوت زنی حدود ۴۰ درصد فسادهای مالیاتی دنیا توسط مردم را کشف می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص سامانه سوت زنی و … در این مطلب از سری مقالات آموزش مالیات همراه ما باشید.

سوت زنی مالیاتی چیست؟
در زبان عامه، اصطلاح سوت زنی برای کسانی به کار می‌رود که به دنبال افشای فساد و جرم در موسسه یا سازمان‌های مختلف هستند. همان‌طور که پلیس‌های راهنمایی رانندگی برای هشدار حین مشاهده تخلفات خیابانی سوت می‌زنند، سوت زنی مالیاتی نیز فراخوانی عمومی برای هشدار به جرم‌های مالیاتی است. معمولا پای مبالغ و منافع هنگفتی در فسادهای مالیاتی درمیان است، به همین دلیل تقلب‌های مالیاتی یکی از پرسودترین و پرگردش‌ترین تجارت‌های جهان است. کارشناسان ضدفساد مالیاتی، تقلب‌های مالیاتی را به جنگی تشبیه کرده‌اند که سربازان هر دو جبهه به صورت جانانه با یکدیگر پیکار می‌کنند.

مزایای سوت زنی مالیاتی چیست؟
سوت زنی مالیاتی و افشاگری فراریان مالیاتی مزایایی برای جامعه دارد. از جمله این مزایا موارد زیر هستند:

از فساد و سودجویی مالیاتی جلوگیری می‌کند، در نتیجه مشکلات ناشی از فسادهای مالیاتی را از بین می‌برد.
برای رسیدن به شفافیت، با مشکلات ناشی از فسادهای مالیاتی مبارزه می‌کند.
برای مودیان مالیاتی انگیزه ایجاد می‌کند تا برای کاهش اقدامات فرار مالیاتی تلاش کنند.
نظارت عمومی در جامعه را برای افزایش شفافیت‌های مالیاتی توسط افراد افزایش می‌دهد.
هزینه‌های مختلف برای یافتن تخلفات مالیاتی مختلف را کاهش می‌دهد.
زمان بررسی فساد و فرار مالیاتی در دولت و قوه قضاییه را کاهش می‌دهد.
برای کسانی که به دنبال کاهش پرداخت مالیات از طریق مختلف مانند رشوه دادن هستند، فضای امنی ایجاد می‌کند.
سوت زنی مالیاتی: نحوه اعلام فرار مالیاتی
سامانه سوت زنی سازمان بازرسی
سازمان قوه قضاییه کشور سامانه‌ای به نام سامانه سوت زن راه اندازی کرده است. افرادی که در صورت مشاهده تخلف یا فساد، قصد دارند آن را گزارش دهند می‌توانند با مراجعه به این سایت به صورت ناشناس گزارش خود را ثبت کنند. اخیرا انواع فسادهای ایجاد شده در سازمان‌های دولتی و خصوصی مشکلاتی برای جامعه به وجودآورده است. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، بستری فراهم شده تا تمامی مردم بتوانند گزارش فساد را از طریق سامانه سوت زنی به قوه قضاییه ارسال کنند.

گزارش فسادها حتما نباید مربوط به مردم کشور باشد، بلکه می‌تواند از سوی مدیران مختلف سازمان‌های خصوصی یا دولتی باشد. بدیهی است که بیشتر مشکلات مردم در اثر فساد کارکنان دولت است. سامانه سوت زن زیر نظر قوه قضاییه کشور ایران قراردارد، بنابراین افراد هنگام ثبت گزارش خود می‌توانند مطمعا باشند که قوه قضاییه به صورت مستقیم گزارش آن‌ها را دریافت می‌کند.

قوه قضاییه باور دارد که مردم در سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی نقش مهمی در مبارزه با فساد دارند. سامانه سوت زن با نشانه اینترنتی sootzan.com راه اندازی شده تا مردم به صورت کاملا محرمانه گزارش خود را به قوه قضاییه ارسال کنند. البته در این سامانه فقط امکان ارسال گزارش به صورت آنلاین وجود دارد. برای هر فرد هیچ محدودیتی در ارسال گزارش وجود ندارد و همه مردم در سراسر کشور امکان استفاده از این سامانه را دارند.

سامانه دیگری به نام سامانه ۱۵۶۲ وجود دارد. اشخاص می‌توانند با شماره گیری ۱۵۶۲، به صورت شبانه روزی گزارش خود را اعلام کنند. در این سامانه امکان گزارش فرار مالیاتی توسط افراد نیز وجود دارد.

قوانین سامانه سوت زن
برای ارسال گزارش فساد در این سامانه قوانینی وجود دارد. مثلا فاش نشدن هویت فرد گزارش دهنده تحت هر شرایط یکی از قوانین این سامانه است. این باعث می‌شود فرد گزارش دهنده با خیال راحت به گزارش فساد اقدام کند. برخی افراد به دلیل احساس خطر از دست دادن شغل خود، از ارسال گزارش خطا توسط مدیران سازمان خودداری می‌کنند. حتی اگر به هر دلیلی فرد گزارش دهنده در سازمان خود با مشکلی رو به رو شود، قوه قضاییه موظف به حمایت از این فرد است.

یکی دیگر از قوانین که مانع فاش شدن هویت فرد گزارش دهنده می‌شود، این است که همه کاربران برای ارسال گزارش نیازی به ثبت نام در سامانه ندارند. این افراد می‌توانند بدون ثبت نام یا ذکر نام و نشانی خود گزارش فساد را ارسال کنند. این یکی از بهترین ویژگی‌های این سامانه است که به کاربران اطمینان خاطر می‌دهد تا بدون نگرانی از فاش شدن هویت خود، انواع فسادها را گزارش کنند. این سامانه به کاهش فسادهای مختلف در جامعه کمک می‌کند. گاهی گزارش‌های ارسالی در این سامانه توسط سازمان بررسی کل امور کشور بررسی می‌شود.

مخالفان و موافقان طرح سوت زنی مالیاتی
دولت ایران سعی کرده تا از سوت زنان حمایت‌های لازم را انجام دهد، زیرا اگر این افراد از سمت دولت حمایت نشوند تحت فشار مفسدان قرار می‌گیرند و امنیت روانی جامعه به خطر می‌افتد. دولت ایران با هدف کاهش فسادهای مالیاتی در کشور، سعی در حمایت از افراد گزارش‌دهنده دارد.

برخی افراد با طرح سامانه سوت زنی مخالف هستند. آن‌ها اعتقاد دارند که تشویق و پاداش دادن به افراد برای افشای فسادهای مختلف در جامعه، باعث افزایش زیرآب زنی و لو دادن افراد مختلف می‌شود و این کار خلاف شئون اخلاقی در یک جامعه است. موافقان این طرح اعتقاد دارند که سوت زنی مالیاتی و رسوا کردن افرادی که اقدام به فرار مالیاتی می‌کنند، باعث کاهش فساد و خلاف در یک جامعه شده و به بهبود وضعیت جامعه کمک می‌کند.

انواع مختلف سوت زنی
سوت زنی که به منظور پیشگیری از آسیب افراد، سازمان‌ها و نهادهای جامعه به کارگرفته می‌شود، خود انواع مختلفی دارد. چهار گروه در جامعه وجود دارند که با روش‌های مختلف اقدام به سوت زنی می‌کنند. چهار نوع سوت زنی به شرح زیر است:

سوت زنی داخلی: سوت زنی داخلی درون یک سازمان یا موسسه انجام می‌شود. در این روش یک فرد داخل سازمان علیه همان سازمان دست به افشاگری می‌زند.
سوت زنی شخصی: هنگامی که یک شخص علیه اشخاصی مانند کارمندان یا مدیران افشاگری می‌کند، سوت زنی شخصی انجام داده است.
سوت زنی غیر شخصی: در این روش افراد عادی دست به افشاگری نمی‌زنند. اگر یک شخصیت حقوقی علیه یک سازمان یا موسسه دیگر دست به افشاگری بزند، سوت زنی غیرشخصی اتفاق می‌افتد.
خبرنگاران و رسانه: خبرنگاران و رسانه‌ها مهم‌ترین گروه سوت زنی در جامعه هستند. وظیفه اصلی خبرنگاران و رسانه‌ها افشاگری فساد و گزارش تخلفات در جامعه است. همچنین آن‌ها وظیفه دارند تا اقدامات غیرقانونی، تهدیدات منافع عمومی، امنیت ملی و دیگر حقایق جامعه را به اطلاع عموم مردم برسانند.
پاداش سوت زنی مالیاتی
سازمان امور مالیاتی کشور برای تشویق افراد به گزارش فساد و فرار مالیاتی اعلام کرد که برای گزارش دهندگان پاداش در نظر گرفته است. البته برای پرداخت این پاداش قوانینی وجود دارد. به طور مثال یکی از شرط‌های پرداخت پاداش به این افراد، به دست آوردن مبلغی بیش از ۴۰ میلیون تومان از محل گزارش فرار مالیاتی است. پرداخت این پاداش باید متناسب با اطلاعات به دست آمده، مالیات وصولی و در چارچوب دستورالعمل‌های تصویب شده توسط رئیس کل سازمان باشد.

دلیل در نظر گرفتن پاداش برای این اشخاص، استفاده از توان نظارت افراد برای کشف و کاهش فساد و فرار مالیاتی است. این کار به افراد انگیزه می‌دهد تا از کتمان فسادهای اقتصادی دوری کنند. البته برای پرداخت پاداش به این افراد، حتما باید اطلاعات مربوط به هویت آن‌ها مانند شماره تلفن همراه و مشخصات حساب بانکی در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت شود. طبق آماری که از سازمان امور مالیاتی به دست آمده، از زمان اجرای این قانون گزارشی مربوط به پرداخت پاداش برای افشای تخلفات مالیاتی پرداخت نشده است.

ممکن است دلیل این موضوع عدم وصول مبلغ ۴۰ میلیون تومان برای سازمان امور مالیاتی باشد. سازمان امور مالیاتی اعلام کرده که برای گزارش‌های تخلفات مالیاتی که فرآیند بررسی آن‌ها طولانی است و امید بیشتری در به دست آوردن مالیات از آن وجود دارد، هدایایی به تشخیص رئیس کل سازمان امور مالیاتی پرداخت خواهد شد.

سوت زنی مالیاتی در سایر کشورها
همیشه یکی از بزرگ‌ترین معضلات دولت‌ها شناسایی کسانی است که از پرداخت مالیات فرار می‌کنند. کشور آمریکا هزینه‌های زیادی را برای یافتن فساد و فرار مالیاتی صرف کرده است. این کشور با در نظر گرفتن کارآگاهان مالیاتی و جست و جو در اسناد مالی سازمان‌ها از فرار مالیاتی جلوگیری می‌کند. کشور انگلستان اولین کشوری بود که قوانین مربوط به سوت زنی را اجرا کرد و نیمی از سود کشف فساد را برای افشا کننده آن در نظر می‌گرفت.

کشور آمریکا پس از انگلستان این قوانین را تصویب کرد. دولت آمریکا در ابتدا از کارآگاهان مالیاتی استفاده نمی‌کرد. این دولت از مردم خواست تا فرارهای مالیاتی را گزارش دهند و برای پاداش آن‌ها مبالغ زیادی را در نظر گرفت و آن‌ها را زیر چتر حمایتی خود قرارداد. دولت آمریکا ۱۵ درصد جریمه متخلف را به فرد افشاگر اختصاص می‌داد.

دلیل اینکه کشورهای زیادی از روش سوت زنی برای جلوگیری از فرار مالیاتی استفاده می‌کنند خاصیت کاهندگی این روش است. این روش باعث می‌شود افراد کمتر به فکر تخلف باشند. آمریکا در سال ۲۰۱۰ قانون دیگری در رابطه با سوت زنی تصویب کرد. قانون حفاظت مصرف کننده که بر اساس آن کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا نیز به برنامه‌های سوت زنی اضافه شدند.

با توجه به این که هزینه‌های زیادی در تخلفات و فرارهای مالیاتی رد و بدل می‌شوند، عمل به قوانین مربوط به سوت زنی مالیاتی نقش بسیار مهمی در بهبود ساختار جامعه و دولت ایفا می‌کند. طبق آمارهای به دست آمده در کل دنیا، بیش از ۴۰ درصد افشاگری‌ها و سوت زنی‌های مربوط به تخلفات مالیاتی، توسط مردم کشف می‌شود، پس تلاش در راستای افزایش این میزان حتما نتیجه بخش خواهد بود.

سوالات متداول
۱٫سوت زنی مالیاتی چه کمکی به افراد جامعه می‌کند؟

سوت زنی مالیاتی مجازات و برخورد با افراد متخلف را به دنبال دارد که این خود به کاهش تخلفات و فسادهای مالیاتی در یک کشور کمک می‌کند.

۲٫سامانه سوت زن چیست؟

سامانه‌ای که همه افراد در یک جامعه می‌توانند تخلفات و فسادهای مربوط به سازمان، مدیران یا اشخاص را در آن گزارش دهند، به طوری که هویت آن‌ها پنهان باقی می‌ماند. این سامانه توسط قوه قضاییه بررسی می‌شود.

۳٫چرا برخی افراد با سوت زنی در جامعه مخالف هستند؟

برخی افراد اعتقاد دارند که سوت زنی در یک جامعه باعث افزایش زیرآب زنی در جامعه می‌شود. البته بدیهی است که برخی سودجویان که خود دست به فسادهای مالیاتی می‌زنند با این قوانین مخالف باشند.

۴٫ پاداش سوت زنی مالیاتی چیست؟

پاداش سوت زنی با توجه به مبلغ درآمدی از سازمان یا فرد فاش شده تعیین می‌شود. حداقل این مبلغ ۴۰ میلیون تومان است.