گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از رسیدن شامخ مهرماه به ۵۰.۱۹ واحد حکایت دارد. فعالان اقتصادی، کاهش فروش در اثر افت قدرت خرید متقاضیان، ناآرامی‌ها و قطعی اینترنت را عامل این وضعیت می‌دانند.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، گزارش دوره سی‌وهفتم طرح شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد و گزارش دوره چهل و نهم طرح شاخص مدیران خرید (PMI) بخش صنعت را با اتکا به نظرسنجی از فعالان و بنگاه‌های اقتصادی در مهرماه ۱۴۰۱ منتشر کرد.
بر اساس این گزارش، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد در مهرماه ۵۰.۱۹ بوده است که در مقایسه با ماه قبل با کاهش ۱.۸۹ واحدی، کندتر شدن میزان فعالیت‌ها را نشان می‌دهد. در این ماه، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) نیز ۵۱.۶۶ به دست آمده که ۱.۵۹ واحد کمتر از ماه قبل است و از کاهش شیب رشد فعالیت‌های بخش صنعت نسبت به شهریورماه حکایت دارد.
شاخص مدیران خرید کل اقتصاد
طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) به رسیدن به رقم ۵۰.۱۹ واحد، که در مرز خنثی (۵۰ واحد) قرار گرفته و در مقایسه با ماه قبل کندتر شدن میزان فعالیت‌ها را نشان می‌دهد. در این ماه به‌جز مؤلفه میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر مؤلفه‌های اصلی بیشتر از ۵۰ بوده‌اند.
در مهرماه، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار (۵۱.۶۰) با شیب کمتری در مقایسه با شهریورماه افزایش داشته است. افزایش میزان فعالیت‌ها بیشتر در بخش صنعت و خدمات و کشاورزی بوده است و در بخش ساختمان فعالیت‌ها با رکود شدید روبرو بوده‌اند.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در مهرماه (۴۶.۸۲) در مقایسه با شهریورماه با کاهش شدیدی روبرو بوده است. این شاخص در هر سه بخش کاهش داشته اما بیشترین کاهش را در بخش ساختمان ثبت کرده است.
شاخص موجودی مواد اولیه و لوازم خریداری‌شده در مهرماه (۴۶.۲۸) همچنان با کاهش روبرو است البته شیب کاهش نسبت به شهریورماه اندکی کمتر شده است. این شاخص علی‌رغم افزایش در بخش ساختمان، در بخش صنعت و به‌ویژه خدمات و کشاورزی با کاهش شدید روبرو بوده است. بنا به گفته فعالان اقتصادی کمبود شدید نقدینگی و نوسانات نرخ ارز دلیل عمده کاهش موجودی مواد اولیه است.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه (۷۱.۸۰) به بالاترین مقدار ۳ ماهه خود رسیده است. این در حالی است که شاخص قیمت فروش محصولات (۵۷.۴۵) هم به بیشترین میزان ۳ ماهه اخیر رسیده است. اما افزایش این شاخص ناشی از افزایش در بخش خدمات و کشاورزی بوده است و این شاخص در بخش صنعت و به‌ویژه ساختمان با کاهش شدید روبرو بوده است.
شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات در مهرماه (۴۷.۰۵) همچنان کاهشی است البته نسبت به شهریورماه شدت کمتری دارد.
شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات در مهرماه (۴۲.۵۶) کمترین مقدار ۱۴ ماه گذشته از شهریور ۱۴۰۰ (به‌غیراز فروردین‌ماه) را ثبت کرده است. این شاخص در هر سه بخش اقتصادی با کاهش روبرو بوده و در بخش ساختمان بیشترین نرخ کاهش را به ثبت رسانده است.
شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده (۵۹.۵۸) در مقایسه با شهریورماه افزایش قابل‌توجهی داشته است. علی‌رغم انتظارات خوش‌بینانه به بهبود فعالیت‌ها در بخش صنعت و خدمات و کشاورزی، فعالان اقتصادی در بخش ساختمان انتظار کاهش شدید فعالیت‌ها را در آبان ماه دارند.
به‌طورکلی در مهرماه شرکت‌ها با کاهش شدید تقاضا و فروش روبرو هستند که علاوه بر کاهش قدرت خرید مشتریان اتفاقات اخیر کشور هم در این روند کاهشی تأثیرگذار بوده است به‌ویژه که در بخش خدمات شرکت‌ها با مشکل اینترنت نیز مواجه هستند. همچنین بسیاری از کسب‌وکارها به دلیل کمبود شدید نقدینگی و عدم ثبات نرخ ارز برای تأمین مواد اولیه یا لوازم موردنیاز خود با مشکل روبرو هستند.
شاخص مدیران خرید در بخش صنعت
بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) در مهرماه عدد ۵۱.۶۶ به دست آمده است، که نشان می‌دهد فعالیت‌های بخش صنعت با رشد اندکی روبرو بودند که شیب آن نسبت به شهریورماه کاهش داشته است. در مهرماه همه مؤلفه‌های اصلی شامخ بخش صنعت به‌غیراز میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه افزایش داشته‌اند و عدد بیشتر از ۵۰ را ثبت کرده‌اند. در میان رشته فعالیت‌های صنعتی، به ترتیب سایر صنایع، پوشاک و چرم و کانی غیرفلزی با بیشترین کاهش در مقدار شامخ روبرو بوده‌اند.
شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت در مهرماه (۵۴.۸۶) با نرخ کمتری نسبت به شهریورماه افزایش داشته است. هرچند با توجه به کاهش شدید تقاضا و میزان فروش، افزایش تولید منجر به افزایش موجودی انبار شده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در مهرماه (۴۵.۰۸) نسبت به شهریورماه کاهش قابل‌توجهی داشته است. به عقیده فعالان اقتصادی علاوه بر کمبود نقدینگی و کاهش قدرت خرید، اتفاقات اخیر کشور نیز در کاهش تقاضا بسیار مؤثر بوده است.
شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در مهرماه (۴۹.۶۴) اگرچه نسبت به شهریور شدت کاهش کمتری داشته اما همچنان نشان‌دهنده کمبود مواد اولیه است. به عقیده فعالان اقتصادی کمبود نقدینگی و عدم ثبات قیمت ارز باعث شده تا بنگاه‌ها در تأمین مواد اولیه با مشکل روبرو باشند.
شاخص میزان استخدام در مهرماه (۵۱.۳۸) به کمترین میزان ۶ ماهه اخیر از فروردین‌ماه رسیده است. با کاهش فروش و کاهش تقاضا، برخی از شرکت‌ها برای کم کردن هزینه‌ها ناچار به تعدیل نیرو بوده‌اند.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه در مهرماه (۶۵.۳۳) به بیشترین میزان ۳ ماهه اخیر رسیده است. بر اساس گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در مهرماه نیز نرخ تورم ماهانه مهر به ۳.۰ درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ۰.۸ واحد درصد افزایش داشته است.
شاخص موجودی محصول نهایی در انبار در مهرماه (۵۵.۱۸) به بیشترین میزان ۳ ماهه اخیر رسیده است. به دلیل پیشی گرفتن رشد تولید از رشد تقاضا و فروش، میزان موجودی انبار در این ماه با شدت بیشتری افزایش داشته است.
شاخص میزان صادرات کالا در مهرماه (۴۸.۷۱) برای چهارمین ماه پیاپی همچنان روند کاهشی دارد.
شاخص قیمت محصولات تولیدشده در مهرماه (۴۷.۸۲) برای سومین ماه پیاپی همچنان کاهشی است اما شدت کاهش آن نسبت به شهریورماه اندکی کمتر است. کاهش قدرت خرید مشتریان و کاهش میزان تقاضا باعث شده تا فعالان اقتصادی، علی‌رغم هزینه زیاد نهاده‌های تولید، به دلیل دستوری بودن قیمت برخی از محصولات و همچنین کاهش تقاضا، محصولات خود را با قیمت بسیار اندک و نزدیک به قیمت تمام‌شده بفروش برسانند.
شاخص میزان فروش محصولات در مهر (۴۳.۹۳) در مقایسه با شهریورماه با شدت بیشتری همچنان کاهشی است. کاهش شدید قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور باعث کاهش شدید تقاضا و در نتیجه میزان فروش شرکت‌ها شده است.
شاخص انتظارات تولید در ماه آینده (۶۰.۳۹) به کمترین مقدار ۴ ماهه اخیر رسیده است. اگرچه همچنان نشان‌دهنده خوش‌بینی فعالان بخش صنعت برای آبان ماه است.
به‌طورکلی در مهرماه، در بخش صنعت به دلیل تقاضای پایین مشتریان که ناشی از کاهش قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور است، میزان فروش شرکت‌ها با کاهش شدیدی روبرو شده است که منجر به افزایش موجودی انبار شده است. از سوی دیگر، شرکت‌ها به دنبال بی‌ثباتی نرخ ارز در تأمین مواد اولیه خود با مشکل روبرو هستند.
مشکلات اصلی از دید برخی از فعالان اقتصادی در مهرماه ۱۴۰۱
– بسیاری از شرکت‌ها به دلیل اتفاقات اخیر در کشور با کاهش فروش و عدم توزیع کالا روبرو بوده‌اند. تقاضا در بسیاری از فعالیت‌ها کاهش داشته است. (صنایع شیمیایی، صنایع کانی غیرفلزی و …)
– کمبود شدید نقدینگی، چند نرخی بودن قیمت ارز و عدم ثبات نرخ ارز، شرکت‌ها را در تأمین مواد اولیه با مشکل روبرو کرده است. (صنایع کشاورزی)
– کمبود عرضه نهاده‌های تولید در دام‌پروری و مرغداری، بالا بودن قیمت‌ها و کمبود نقدینگی شرکت‌ها باعث شده تا بسیاری از آنها اقدام به جوجه ریزی نکنند.
– ضعف در اینترنت در فعالیت‌های بخش خدمات تأثیر منفی داشته و در بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل اختلال ایجاد کرده و فرایندهای آن بسیار زمان‌بر شده است.
– قیمت‌های دستوری تعیین شده برای برخی از تولیدات، کمتر از قیمت تمام‌شده است. (صنایع غذایی و صنایع شیمیایی)
– بسیاری از شرکت‌ها همچنان با مانع‌تراشی برای صدور مجوزها از سوی گمرک و اداره استاندارد روبرو هستند. (صنایع لاستیک و پلاستیک، صنایع شیمیایی و …)
– برخی از شرکت‌ها به دلیل کاهش تقاضای مشتریان ناشی از حوادث اخیر کشور و همچنین کاهش قدرت خرید، ناچار به تعدیل نیرو شدند.
– عدم ثبات نرخ ارز، نوسانات قیمت مواد اولیه و کمبود نقدینگی باعث شده تا بسیاری از شرکت‌ها در تأمین مواد اولیه با مشکل روبرو باشند.
– ایجاد محدودیت در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت باعث ضرر و کاهش در صادرات شده است.
– شرکت‌ها در نحوه تعهد ارزی برای تأمین دلار موردنیاز با مشکلات زیادی مواجه هستند به‌خصوص که مبادلات با برخی از کشورهای همسایه به‌صورت ریالی انجام می‌شود، ناچارند تا بعضاً به‌صورت نقدی از کامیون داران دلار بگیرند.
