با زندگی شهرنشینی امروز ، بیشترین چیزی که فقدان آن حس می‌شود، باغچه های زیبا و کوچک خانه های قدیم است. وقت گذرانی بیرون از منزل و در کنار طبیعت یکی از بهترین لذت هاییست که ما از خودمان دریغ کرده ایم. داشتن یک باغچه کوچک حتی در تراس و کاشتن گلهای خوشبوی آپارتمانی و مناسب باغچه در آنها، از جمله کارهاییست که به ما یادآوری می‌کند چرا سپری کردن اوقات بیرون از منزل لذت بخش تر است. پس اگر قصد ساختن یک باغچه کوچک با گیاهان معجزه آسا را دارید و یا از آن نگهداری می‌کنید، در این تحقیق همراه ما باشید تا از عطر  گیاهان تزیینی با خاصیت دارویی که برای باغچه شما انتخاب کرده ایم لذت ببرید.

آویشن

آویشن با نام علمی Thymes ، سرده‌ای از تیره نعناعیان و تزیینی است. آویشن حدود ۳۵۰ گونه دارد. در ایران ۱۴ گونه گیاه معطر و چند ساله دارد. این سرده به مرزنگوش بسیار نزدیک است و در مناطق کوهستانی می‌روید.ساقه‌های گل دار آویشن تزیینی و دارویی و سرشار از ترکیبی به نام «تیمول» است که قاتل باکتری‌ها محسوب می‌شود. آویشن ضدعفونی کننده و ضد ویروس قوی است. این گیاه معطر ، سرفه را تسکین می‌دهد و خلط‌ها را دفع می‌کند. زمانی که در معده‌تان احساس سنگینی می‌کنید برای هضم بهتر غذا به سراغ آویشن بروید. بهتر است بدانید آویشن حاوی آهن نیز می‌باشد.آویشن تازه عطر و طعم بیشتری دارد. توصیه می‌کنیم از این گیاه در تهیه‌ی سوپ، خورش و همچنین سس‌هایتان استفاده کنید. برای خوشمزه تر کردن مایه طعم دهنده‌ی جوجه کباب، کباب، ماهی و غیره نیز از این گیاه معطر غافل نشوید.

اسطوخودوس

اسطوخودوس با نام علمی Lavandula سرده‌ای متشکل از ۴۷ گونهٔ مختلف از دسته گیاهان گل‌دار و معطر  و از خانوادهٔ نعنائیان است. گیاهان این سرده، بومی بر قدیم بوده و در مناطق وسیعی از آسیا، آفریقا و اروپا به‌صورت طبیعی رویش دارند. از اسطوخودوس می‌توان برای فراری دادن حشرات استفاده کرد. باید بدانید این گیاه دارویی ضدعفونی کننده است، جای زخم و جراحت‌های سطحی را زود خوب می‌کند، ضداسپاسم، آرام‌بخش، خواب آور بوده و سردرد را تسکین می‌دهد. می‌توانید گل‌های اسطوخودوس را به سالاد اضافه کنید. توجه داشته باشید که اسطوخودوس بسیار معطر است و چند پر از گل آن کافی است. اگر میگرن دارید پیشانی یا شقیقه‌هایتان را با یکی دو قطره افشره‌ی خوراکی اسطوخودوس ماساژ دهید.

اکالیپتوس

اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus ؛ به پارسی بیدبویه و یا پَشه رَم ، سرده‌ای از درختان از خانواده اکالیپتیان (Eucalypteae) می‌باشد که اصلش از استرالیا و تزیینی است و با دارا بودن سایر خواص گیاهان دارویی است که ویژگی های منحصر به فردی را در شناسنامه گیاهی خود به ثبت رسانده است.هزاران سال است با توجه به معطر بودن  آن در طب چینی‌ها، هندی‌ها، یونانی‌ها و سایر نقاط اروپا برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از اکالیپتوس استفاده می‌شود.پس از فرایندهای تبخیر و تقطیر برگ اکالیپتوس، روغنی به‌دست می‌آید.این روغن مایعی بی‌رنگ با بوی چوبی، شیرین و قوی است.روغن اکالیپتوس حاوی یک ترکیب شیمیایی به‌نام «اوکالیپتول» است.برگ اکالیپتوس حاوی فلاوونوئیدها و تانن‌هاست.فلاونوئیدها آنتی اکسیدان های گیاهی هستند و تانن‌ها نیز ترکیباتی هستند که به کاهش التهابات کمک می‌کنند.

لیموترش

لیموترش با نام علمی citrus limon بومی کشور هند و گیاهی از تیره سدابیان و خانواده افراسانان به شمار می رود. میوه لیمو ترش خواص بسیاری برای سلامتی دارد و در بیشتر مناطق رشد می کند. میوه بسیار گوشتی و آبداری دارد که در برخی واریته های آن چندین دانه بیضی مانند وجود دارد. گلهای این گیاه با خاصیت تزیینی که دارند به رنگ ارغوانی هستند که مرکز سفید رنگی دارند که معطر هستند که دارای گل آوری مداومی است به این صورت که همیشه میوه، برگ و گل دارند و دارای برگریزان کمتری هستند که اصولاً به آن درختی کم خزان پذیر گفته می شود و دارای شاخه های بلندی است که برخی از آنها خاردار هستند. لیموترش دارای خواص دارویی و سرشار از ویتامین c است و پتاسیم است.و از بیماری اسکوربورت جلوگیری می کند.مخلوط آبلیمو با عسل آرامش را به شما هدیه می کندو در بهبود و درمان سرماخوردگی مؤثر است ، استفاده از لیمو در کنار گوشت به هضم بهتر غذا کمک می کند.

پرتقال

درختچه پرتقال که در بعضی مراجع با نام علمی Citrofortunella mitis معرفی شده است، یک درختچه میوه همیشه سبز مینیاتوری در خانواده ( مرکبات)Rutaceae است .این گیاه تزیینی برای کاشت در باغها و در گلدان در پاسیو و تراس نگهداری میشود و در فصل بهار و تابستان شکوفه بسیار معطر و سفید رنگ آن نمایان میشود. میوه های پرتقال زینتی با طعم ترشی که دارند علاوه بر خاصیت درمانی ، در درجه اول برای پخت و پز استفاده می شود  همچنین در تهیه ترشی و مربا نیز از آن استفاده میشود.مصرف روزانه یک واحد پرتقال، نیاز ویتامین سی بدن را به طور کامل تامین می‌کند و به جذب بیشتر آهن نیز کمک خواهد کرد.به علاوه خوردن پرتقال به دلیل فیبر زیاد، سبب بهبود عملکرد گوارش شده و به سبب داشتن فولیک اسید، به بارداری و سلامت جنین نیز کمک می‌کند.

کامکوات

درختچه کامکوات با نام علمی Kumquat  یک درخت میوه دار استوایی كوچك است و به دلیل جذابیت فوق العاده به عنوان یك گیاه زیبا و تزیینی در باغ و در ظروف بزرگ در پاسیو نگهداری می شود. میوه کامکوات هنگام رسیدن ، پوستی شیرین و معطر دارد که درون آن گوشت کمی ترش وجود دارد.درختان كومكوات بعضی از گونه ها سالانه دو بار گل و میوه می دهند. کامکوات با پوست خورده می‌شود و این مورد تنها امتیازی است که این میوه را از سایر خانواده مرکبات متمایز می‌کند. این میوه  دارویی مقدار قابل توجهی تانن، پکتین، همی‌سلولز و دیگر پلی‌ساکاریدهای غیر نشاسته‌ای (NSP) وارد بدن ما می‌شود.کامکوات نیز مانند پرتقال سرشار از ویتامین C است  و مانع بروز بیماری‌های تحلیل برنده اعصاب می‌شود. این ویتامین از بروز آرتریت روماتوئید و دیابت می‌کاهد.کامکوات دارای مقدار قابل توجهی از ویتامین‌های خانواده‌ی B است مانند تیامین(B1)، نیاسین (B3)، پیریدوکسین (B6)، فولات و اسید پانتوتنیک.این میوه علاوه بر ویتامین فراوان دارای برخی از املاح نیز هست مانند کلسیم، مس، پتاسیم، منگنز، آهن، سلنیوم و روی.

پونه

پونه با نام علمی Mentha pulegium از گیاهان خانواده نعنائیان است. گیاهی است از سرده نعنا و تیره لب گلی‌ها و برگ‌های آن عطر نعنا را دارد و تزیینی می باشد .گل‌های کوچک معطر به رنگ صورتی یا بنفش که به صورت گروهی در بغل برگ و ساقه پونه در تابستان ظاهر می‌شوند و مصرف دارویی و خوراکی دارند، گُل‌پونه می‌گویند.از برگ‌های تازه یا خشک شده پونه نیز برای درمان آنفلوانزا، گرفتگی شکم، برای القای تعریق و همچنین در درمان بیماری‌هایی مانند آبله و سل استفاده می‌شود.برای تهیه چای پونه، برگ‌های آن در آب داغ می‌جوشانند. غلظت کمتر مواد شیمیایی سمی در این چای‌ها نسبت به روغن پونه کمتر است. توصیه می‌شود افراد فقط به‌طور دوره ای چای پونه بنوشند، زیرا این کار بر روی بدن ضرر دارد و نباید به‌طور مرتب نوشیده شود. مصرف چای پونه برای نوزادان و کودکان می‌تواند کشنده باشد.مصرف داروئی آن بیشتر برای خاصیت آرامبخشی و رفع سوءهاضمه و روان‌کننده عادت ماهانه، و گاهی برای تسریع سقط جنین بوده‌است.همچنین کاهش نفخ معده را نیز، از خواص آن ذکر می‌کنند .دم کرده برگ و گل آن در دل‌درد و آنفلوانزا مؤثر است.

نعنا

نعنا با نام علمی Mentha گیاهی است تزئینی از رده دولپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان و از سبزی‌های خوراکی و معطر  است. این گیاه تمام اسانس‌ها و خواص پونه را دارد و داری خواص دارویی است؛ ولی برگ‌هایش کرک کم‌تری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیش‌تر از پونه و اسانس آن نیز ملایم‌تر است. نعنا گیاهی است علفی با ریشه هوایی و ساقه‌های مستقیم و چهارگوش و زیرزمینی.نعنا تقویت کننده و نیرو بخش بوده و به هضم غذا کمک می‌کند. نعنا مانند بمب عمل می‌کند و عملکرد معده، کبد، صفرا و روده‌ها را کنترل می‌کند. از این گذشته این گیاه معطر ، خوشمزه روده‌ها را ضدعفونی و با حالت تهوع مقابله می‌کند.برگ‌های تازه‌ی نعنا به غذا، چای، نوشیدنی‌های خنک مثل دوغ و غیره طعم بی نظیری می‌دهد. شاید هیچ عصرانه‌ی دیگری مثل نان و پنیر و چند پر نعنا، ریحان و گردو فوق‌العاده نباشد! البته عرق، دم کرده و یا افشره‌ی خوراکی نعنا نیز وجود دارد که می‌توانید از خواص آن بهره‌مند شوید. اگر مشکل بی‌خوابی دارید قبل از خواب نعنا نخورید زیرا باعث بی‌خوابی می‌شود.

ریحان

ریحان  با نام علمی Basil  نام گیاهی یک‌ساله از تیره نعناعیان است که آن را در فارسی «شاهِسپَرَم» و «شاهسپرغم»و نازبونیز گفته‌اند. برگ‌های معطر آن را خام می‌خورند و از لعاب (موسیلاژ) دانه‌های سیاه آن برای نرم کردن دست به کار می‌رود. ریحان در دو نوع سبز و بنفش به صورت تزیینی و دارویی وجود دارد. این سبزی بیشتر به عنوان سبزی خوردن استفاده می‌شود. دانه آن برای معده درد نیز مفید است.ریحان باد شکن و ادرار آور است. این گیاه معطر با اسپاسم یا گرفتگی عضلات معده و روده مقابله کرده و جریان خون را بهتر می‌کند. ریحان ضدالتهاب است یعنی درد را تسکین می‌دهد و سیستم عصبی را تقویت می‌کند . اسانس ریحان شامل موادی مانند استراگول واوس من درد است. دانه ریحان دارای ماده روغنی است که حالتی روان دارد. بهتر است که از ریحان تازه استفاده کنید. ریحان خشک طعم خود را از دست می‌دهد. ترکیب ریحان خرد شده، سیر و روغن زیتون به غذاها طعم خاصی می‌دهد. اگر می‌خواهید ریحان را روی برنج یا پاستاها و غیره بریزید در آخرین مرحله این کار را بکنید تا طعم آن حفظ شود.

مریم گلی

مریم‌گلی با نام علمی Salvia officinalis گیاهی است چند ساله و علفی، ریشه راست و دارای انشعابات فراوان ساقه راست و ارتفاع آن بین ۸۰–۵۰ سانتی‌متر است.این گیاه، دارای ساقه‌هایی به رنگ سبز تیره و پوشیده از کُرک‌های انبوه و خاکستری رنگ است.این گیاه از راسته لب‌گلی‌ها (Lamiales) و تیره نعنائیان (Lamiaceae) است.از مریم‌گلی در طب سنتی برای درمان اختلالات دستگاه گوارش مانند نفخ و اسهال و به صورت غرغره در بهبود التهاب دهان و حلق و خون‌ریزی لثه استفاده می‌شود. امروزه مریم‌گلی به عنوان آنتی باکتریال، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد تعرق، پایین آورنده فشار خون، ضد التهاب، قابض، افزایش دهنده اشتها و مدر مورد استفاده قرار می‌گیرد.از پیکر رویشی این گیاه در تهیه قطره‌های خوراکی و عصاره‌هایی جهت استفاده موضعی استفاده می‌شود. قطره خوراکی که از این گیاه تهیه می‌شود، در کاهش تعرق و گُرگرفتگی در دوران یائسگی مؤثر است. همچنین عصاره‌های موضعی به دست آمده، کمک به بهبود آکنه و تبخال می‌کنند.

زنجبیل

زنجفیل یا زنجبیل با نام علمی Zingiber officinale و گیاهی گلدار از خانواده زنجبیلیان و زینتی است که زمین‌ساقه آن، به‌عنوان یک ادویه یا گیاه دارویی و معطر در طب سنتی، مورد استفاده است.این گیاه، بومی جنوب شرق آسیا است ساقه‌ای باریک و نی‌مانند و برگ‌های سرنیزه‌ای سبز براق که از زمین‌ساقه‌ای غده‌ای می‌رویند؛ نه تنها از ریزوم (بخش زیر زمینی زنجبیل) به عنوان ادویه در آشپزی استفاده می‌شود بلکه در طب سنتی نیز کاربرد فراوانی دارد. زنجبیل انرژی زا و نیروبخش است، به هضم غذا کمک و همچنین با سرماخوردگی، سردرد و حالت تهوع مقابله می‌کند.زنجبیل منبع مواد معدنی است اما میزان سدیم آن کم است. اگر مجبور هستید که رژیم غذایی بدون نمک داشته باشید زنجبیل تازه یا پودر آن باعث خوش طعم شدن گوشت، ماهی و غذاهای دیگر می‌شود. می‌توانید پودر زنجبیل را در چای یا شیر نیز بریزید و از عطر و طعم آن استفاده کنید. برای مقابله با حالت تهوع صبحگاهی یک تکه ریشه‌ی زنجبیل را بجوید یا جوشانده‌ی آن‌را تهیه و میل کنید. توجه داشته باشید که گیاهان دارویی نیز بی خطر نیستند و استفاده‌ی بیش از حد آن‌ها مسمومیت ایجاد می‌کند. در استفاده‌ی این گیاهان زیاده‌روی نکنید و اگر مشکل خاصی دارید قبل از مصرف با پزشکتان مشورت کنید.

رزماری

رومارَن یا اِکلیل کوهی یا رُزماری با نام علمی Salvia rosmarinus یک سبزی چوبی و چند ساله با برگ‌هایی معطر،و زینتی همیشه سبز، سوزنی مانند و گلهای سفید، صورتی، بنفش یا آبی، بومی منطقه مدیترانه است.تا سال ۲۰۱۷، با نام علمی Rosmarinus officinalis شناخته می‌شد که اکنون فقط یک مترادف است. این گیاه از خانواده نعناع Lamiaceae و داری خواص درمانی و دارویی است. نام “رزماری” از لاتین ros marinus (“شبنم دریا”) گرفته شده‌است . رزماری دارای سیستم ریشه ای رشته‌ای است . رزماری ضداسپاسم و ادرار آور است، به هضم غذا کمک می‌کند و مشکلات کبدی و مربوط به صفرا را تسکین می‌دهد . رزماری تازه را به قطعات خیلی ریز خرد کنید و در سُس‌هایتان بریزید. این گیاه معطر به سُس‌ها و مایه‌های طعم دهنده مزه‌ی خوبی می‌دهد. می‌توانید از پودر آن نیز در سالادهایتان استفاده کنید. در صورت مشکلات کبدی می‌توانید از افشره‌ی خوراکی رزماری استفاده کنید. البته بهتر است با داروساز، پزشک یا عطار در مورد نحوه‌ی مصرف آن مشورت کنید. البته توجه داشته باشید که استفاده‌ی بیش از حد این گیاه می‌تواند باعث تحریک کلیه‌ها شود.

نویسنده : سهیل احمدی