امروزه کشاورزی شهری در دنیا برای تحقق امنیت غذایی دارای اهمیت فراوان است، در این گزارش به بیان ۱۰ عرصه کشاورزی شهری در جهش تولید بخش کشاورزی می‌پردازیم.
به گزارش«خانه روشن»به نقل از تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ امروزه کشاورزی شهری در دنیا برای تحقق امنیت غذایی دارای اهمیت فراوان است. مقصود از کشاورزی شهری، کاشت و تولید محصولات خرد غذایی با روش‌های آسان، ارزان و با حداقل امکانات است. تولید سبزیجات، صیفی‌جات و برخی میوه‌های بومی در مناطق مسکونی شهری نه‌تنها محتمل و انجام‌شدنی است بلکه بنا بر ضرورت‌های توسعه شهری امری سودمند و ضروری تلقی می‌شود. عرصه‌های کشاورزی شهری که می‌توانند نقش مؤثری در جهش تولید در بخش کشاورزی و تأمین خودکفایی و امنیت غذایی داشته باشند، عبارت است از:
۱ ـ کشت در حیاط خلوت یا بالکن
از انواع کشاورزی شهری، کشت در حیاط خلوت یا بالکن است؛ در چندین کشور آسیایی و خاورمیانه و شمال آفریقا بسیاری از خانوارها در پشت‌بام و بالکن‌های بزرگ خانه‌های خود برای غنی‌سازی رژیم‌های غذایی خانواده با سبزیجات تازه، صرفه‌جویی در هزینه‌های غذا و کسب درآمد اضافی، مواد غذایی و گیاهانی را در حیاط خلوت و بالکن‌های خانه پرورش می‌دهند. محصولات این گلخانه‌ها در خانواده مصرف می‌شود و در برخی مواقع به دوستان و همسایگان هدیه داده می‌شود. در اکثر موارد از وسایل و امکانات ساده برای تولید مانند گلدان‌های سفالی، سطل، جعبه، قفسه و میزهای پر از خاک، مخلوط خاک و کمپوست برای رشد و پرورش گیاه استفاده می‌شود.
۲ ـ بوستان در حاشیه خیابان
بعضی خیابان‌ها به‌صورتی طراحی می‌شوند که کاربرد چندگانه داشته باشند یعنی کنار استفاده معمول کاربرد تفریحی و کشت محصولات کشاورزی نیز دارند. این بوستان‌های محلی معمولاً توسط شهرداری محلی اداره می‌شود.
۳ ـ باغ مشارکتی
منظور باغی است که توسط گروهی از دوستان و همسایگان به‌منظور پرورش سبزیجات و گل‌ها و فراهم کردن فرصت‌هایی برای تعاملات اجتماعی سازنده و تفریح به‌صورت اشتراکی ساخته می‌شود. هدف باغ‌های مشارکتی لزوماً رشد گیاهان نیست، بلکه ممکن است با هدف ایجاد فضای مطبوع، تفریح، ایجاد تنوع زیستی یا باغداری درمانی تأسیس شوند. ایجاد این باغ‌ها چند هدف را دنبال می‌کند، از جمله این اهداف می‌توان به بازآفرینی فضاهای شهری بلااستفاده، پایداری محیط زیستی، افزایش تنوع زیستی در محیط زیست شهر اشاره نمود. باغ‌های مشارکتی ابزاری ارزان‌قیمت اما بسیار کارا در اختیار مدیران شهری است که می‌تواند با ارایه کارکردهای چندگانه خود نقشی تعیین‌کننده در افزایش کیفی زندگی شهری و جهش تولید در بخش کشاورزی ایفا کند.
۴ ـ باغ‌های فامیلی
باغ‌های فامیلی عبارت است از اراضی متمرکز در یک ناحیه‌ای در شهر یا حاشیه شهر که از چند تا صدها قطعه اراضی کوچک تشکیل شده‌اند و توسط افراد و یا خانواده‌ها اداره می‌شوند. در این باغ‌های فامیلی قطعات اراضی به‌صورت جداگانه مورد کشت و زرع و باغبانی قرار می‌گیرند. این باغ‌ها کارکردهای گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در ساختار کالبدی شهر و محیط اطراف آن دارند. در این باغ‌ها علاوه بر فعالیت اقتصادی و تولید کوچک‌مقیاس کشاورزی و باغداری، ایجاد فضای مناسبی برای گذران اوقات فراغت برای خانواده می‌باشند.
۵ ـ گلخانه‌ها
گلخانه به فضای محدودی اطلاق می‌شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در سراسر سال داشته باشند. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است. گلخانه‌ها به‌حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آنها به‌کار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می‌شوند. گلخانه‌های ثابت، به گلخانه‌هایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی به‌کاررفته در آنها از جنس پایدار و بادوام باشد.
۶ ـ بام سبز
بام‌های سبز نوع خاصی از کشاورزی شهری هستند که بخشی از مدیریت و کنترل سیلاب‌های شهری نیز محسوب می‌شوند و باعث کاهش روان‌آب‌های سطحی از طریق بهبود نسبی نفوذ به روان‌آب می‌شوند. بام‌های سبز به‌عنوان مؤثرترین راه‌حل مبارزه با روان‌آب‌های شهری ناشی از سطوح غیرقابل نفوذ مطرح می‌باشد. مطالعه‌ای نشان داده است که در صورتی که تنها ۶ درصد بام‌های تورنتو (کانادا) سبز شوند و تنها ۱۰ درصد از این بام‌ها مواد غذایی پرورش دهند، در حدود ۴٫۷ میلیون کیلوگرم محصول در سال تولید می‌شود.
۷ ـ دیوارهای سبز
دیوار سبز دیوار آزاد یا ایستاده‌ای است که به‌طور نسبی یا به‌طور کامل با پوشش گیاهی پوشیده شده است. از فضای دیوارهای داخلی و خارجی برای رشد گیاهان تزیینی و مواد خوراکی استفاده می‌شود. این روش به محیط شهری و خانگی زیبایی خاصی می‌بخشد. دیوارهای سبز بسیار باشکوه هستند؛ کاربرد آنها در بام‌های سبز نمای دلنشینی را ایجاد می‌کند که صرف‌نظر از مزایای زیست‌محیطی‌اش، همگان می‌توانند از آن لذت ببرند.
۸ ـ کشاورزی عمودی
کشاورزی عمودی به‌عنوان بخشی از کشاورزی شهری به روش کاشت گیاهان در گلخانه (آسمان‌خراش‌ها) یا فضاهایی که به‌طور عمودی در آنها تعبیه شده است اطلاق می‌شود. ایده مدرن کشاورزی عمودی از تکنیکی مشابه گلخانه‌های شیشه‌ای بهره می‌برد که در آنها می‌توان با نور طبیعی خورشید میزان نور مصنوعی را افزایش داد، مزارع عمودی قصد دارند از بروز مشکلات طبیعی در تولید محصولات غذایی ـ که در صدها کیلومتر از مراکز جمعیت مناطق مستعد خشکسالی و بیماری‌ها مصرف خواهند شد ـ جلوگیری کنند.
۹ ـ پرورش احشام در مقیاس کوچک
یکی دیگر از عرصه‌های کشاورزی شهری، پرورش احشام در مقیاس کوچک است؛ به‌دلیل افزایش جمعیت و نیاز مردم به گوشت و فرآورده‌های دامی و همچنین تغییر سبک زندگی از روستا به شهرنشینی برخی از مردم برای ایجاد اشتغال و همچنین تأمین نیاز سایرین پرورش دام و طیور را در اطراف شهرها در مقیاس‌های کوچک و بزرگ راه‌اندازی کرده‌اند.
۱۰ ـ آکواپونیک
آکواپونیک عبارت است از هر نوع فعالیت کشاورزی که پرورش هرگونه حیوان اعم از دام و آبزی را در محیط‌های محدود و مختلف فراهم می‌کند. روش آکواپونیک صرفه‌جویی مصرف آب را به‌دنبال دارد چرا که از یک منبع آب برای دو محصول (مثلاً گیاهان زینتی و ماهی) استفاده می‌شود.
