صنعت ساختمان، در بسیاری از کشورهای جهان یکی از مهم‌ترین پیشرانه‌های اقتصاد محسوب می‌شود و در ایران هم از چنین ظرفیتی سخن می‌گویند؛ ظرفیتی که با واقعیت‌های اقتصادی کشور ارتباط ندارد.

صنعت ساختمان با تهدیدهای متعددی روبروست؛ تهدیدهایی برای خریداران مصرفی، سرمایه‌گذاران ساختمانی و مستاجرها. این سه گروه، ذی‌نفعان اصلی «رونق غیرتورمی» هستند. بحران‌هایی نظیر جهش‌های مکرر قیمت مسکن، بحران سلب قدرت خرید، دنباله روی مسکن از تنش‌های ارزی، تورم مکرر ساخت مسکن، انباشت تقاضا در شرایط کاهش عرضه، فشار مضاعف به بازار اجاره، مدیریت نامناسب منابع برای کمک به صنعت ساختمان و رشد قیمت تجهیزات و سازه‌ها، بازار معاملات و سرمایه‌گذاری ساختمانی را با چالش‌های بزرگ رو به رو کرده است.

می‌توان گفت صنعت ساختمان در شرایط فعلی هم به لحاظ سطح قیمت‌ها (شرایط تورمی) و حجم معاملات (وضعیت رکودی) و هم از نظر وضعیت سرمایه‌گذاری ساختمانی، یکی از سخت‌ترین دوره‌های تاریخی خود را سپری می‌کند. البته در شرایط فعلی همه بخش‌های اقتصادی کشور با بحران دست و پنجه نرم می‌کنند و شرایط مناسبی ندارند. این موضوع نیز نشات گرفته از ریسک‌های غیراقتصادی، نابسامانی اقتصاد کلان و انتظارات تورمی و تشدید آن است.

برخی معتقدند صنعت ساختمان کشور به بالندگی و رشد خوبی رسیده و می‌تواند در صورت مناسب‌بودن شرایط کلی، چرخ صنعت و اقتصاد کشور را به گردش درآورد، و نیم نگاهی هم به بازارهای منطقه داشته باشد؛ به عنوان نمونه، در کشورهای همسایه، نظیر عراق که مهارت و امکانات کافی برای ساخت و ساز وجود ندارد، فرصت بسیار خوبی برای حضور متخصصان و سازندگان داخلی فراهم شده است تا بتوان علاوه‌ بر اشتغالزایی، گامی مهم نیز در ارزآوری و رشد اقتصادی فراهم آورد.

حلقه مفقوده صنعت ساختمان

حلقه مفقوده‌ای میان تولید مصالح، ساخت و ساز و عرضه مسکن در کشور وجود دارد و این حلفه مفقوده خلا قابل توجهی میان تولید و عرضه مسکن در بازار است که با لزوم جدی گرفتن ورود به بازار‌های آنلاین، الکترونیک، تاکید بر لزوم استفاده از تکنولوژی‌های نوین، رسیدن به بازار‌ها و شیوه‌های مدرن در این صنعت و چرخه سنتی می‌توان فاصله بین خریدار و مصرف کننده که توسط دلال‌ها (این عامل سبب افزایش هزینه برای مصرف کننده شده است) پرشده را کاهش داد. صنعت ساختمان از بخش‌های متعددی تشکیل شده است؛ از صنعت مصالح ساختمانی گرفته تا صنعت ساخت و ساز و معماری تا صنعت املاک و بازار عرضه ملک، شاهد یک اکوسیستم بزرگ اما به شدت سنتی هستیم.

از طرفی ریسک‌های غیراقتصادی منجر به جهش نرخ ارز و ثبت رکورد بی سابقه نرخ در این بازار شده است. بازار مسکن در شرایط تحریم و تورم شرایط خوبی ندارد و برای آنکه بازار مسکن به ثبات، آرامش و رونق برسد، لازم است مجموعه ای از فاکتورها و الزامات درونی و به ویژه بیرونی برای آن مهیا شود. پرسیدن از آینده مسکن پرسشی دشوار است که پاسخ دادن به آن دشوارتر است.

پیش‌بینی ۱۴۰۲؛ توان خرید مردم تحلیل رفته

گزارش‌هایی از برخی مناطق تهران حاکی از آن است که برخی سازندگان و مالکان فروش مسکن را متوقف کرده‌اند و براساس پیش‌بینی خود از افزایش قیمت‌ها در سال ۱۴۰۲، از فروش ملک‌شان منصرف شده‌اند. با توجه به اینکه معمولا پیش‌بینی می‌شود قیمت‌ها افزایش یابد این رفتار امری طبیعی بوده و اتفاق جدیدی نیست. ما الان در رکود تورمی هستیم و به دلیل افزایش قیمت‌هایی که هم در زمین وجود دارد و هم در ساخت‎‎ساز شاهد رشد هزینه‌ها هستیم مردم توان خرید خانه ندارند؛ برنامه‌های دولتی در حوزه مسکن و ساختمان هم نتوانسته شرایط این صنعت را بهتر کند.