قیمت هر شانه تخممرغ طی روزهای اخیر در سطح شهر، به بالای ۱۰۰هزار تومان رسیده است. این در حالی است که تولیدکنندگان می‌گویند قیمت درب مرغداری مدتهاست که افزایشی نداشته و ثابت است. آنها معتقدند که اگر افزایش قیمتی صورت‌گرفته، در شبکه توزیع است. بخشی از این افزایش قیمت مربوط به هزینه حمل‌ونقل است و بخشی نیز به‌دلیل افزایش هزینه‌های جاری کسبه.
هر شانه ۳۰عددی تخممرغ با قیمت بالای ۱۰۰هزار‌تومان در مغازه‌‌‌‌‌‌‌ها عرضه می‌شود. همچنین قیمت تخممرغ ماشینی در مهر ماه امسال ۶۶درصد نسبت به مهر۱۴۰۰ و ۸درصد نسبت به شهریور ماه افزایش داشته است. این افزایش قیمت‌ها در روزهای اخیر، نگرانی‌های زیادی را در مورد قیمت تخممرغ به‌وجود آورده است و بسیاری نگرانند که حتی این کالا نیز از سبد مصرفی خانوارها حذف شود، اما در سمتی دیگر، تولیدکنندگان از ضرر و زیان تولید می‌گویند و معتقدند که هزینه‌های تمام‌‌‌‌‌‌‌شده برای تولید تخممرغ، از قیمت فروش بالاتر است و تولید با زیان انجام می‌شود و قیمت درب مرغداری بدون افزایش بوده‌است و اگر افزایش قیمت صورت‌گرفته، در شبکه توزیع بوده و نه تولید؛ بنابراین باید علت افزایش قیمت تخممرغ را از سمت فروشندگان تخممرغ جویا شد، نه تولیدکنندگان.
به گفته تولیدکنندگان، پس از حذف ارز‌ترجیحی، مصرف از سمت خانوارها کاهش یافت و از آنجایی‌که پروسه تولید تخممرغ، پروسه‌ای دو‌ساله است، امکان کاهش تولید وجود ندارد و تولیدکنندگان مجبورند در هر شرایطی تولید کنند. همچنین دولت نیز از آنها خواسته بود تا بعد از حذف ارز ۴۲۰۰تومانی، قیمت را افزایش ندهند تا به مصرف‌کننده فشار نیاید و همه این عوامل سبب شد تا اکنون قیمت تخممرغ درب مرغداری، ۳۵هزار و ۵۰۰تومان برای هر کیلو باشد. رقمی که مدتهاست ثابت است. آنها علت افزایش قیمت تخممرغ در سطح شهر را از سمت تولیدکننده نمی‌‌‌‌‌‌‌دانند و می‌گویند که اگر دخالت‌های دولتی در قیمت‌گذاری و… ادامه داشته باشد، صنعت با بحران مواجه خواهد شد. در طرف دیگر وزارت جهادکشاورزی با رد گفته‌‌‌‌‌‌‌های تولیدکنندگان در مورد زیان در زنجیره تولید، معتقد است قیمت مصوب، قیمتی کارشناسی است. قیمت تخممرغ در میادین افزایشی نداشته و اگر گرانفروشی انجام‌شده، در سطح شهر است و با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد. فارغ از اینکه علت افزایش قیمت تخممرغ در مقطع کنونی چیست، صحبت‌های تولیدکنندگان در مورد آینده این صنعت نگران‌‌‌‌‌‌‌کننده است و زنگ خطر بحران در صنعت را به صدا درآورده است.
در روزهای اخیر خبر تخممرغ ۱۰۰هزار‌تومانی نگرانی‌های زیادی را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کرده‌است، چراکه تخممرغ همواره کالایی ارزان شناخته می‌‌‌‌‌‌‌شده و حالا این کالای ارزان هم به بالای ۱۰۰هزار‌تومان رسیده و ممکن است آن را هم مانند گوشت، مرغ و بسیاری از کالای دیگر که در این سال‌ها از سفره‌‌‌‌‌‌‌ها حذف شدند، از سبد مصرفی خانوار حذف کند. در همین رابطه به گفت‌‌‌‌‌‌‌وگو با فعالان این صنعت پرداختیم تا علت افزایش قیمت تخممرغ را جویا شویم.
حمیدرضا کاشانی، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغداران تخم‌‌‌‌‌‌‌گذار در گفت‌‌‌‌‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره افزایش قیمت تخممرغ گفت: از تاریخ ۲۱اردیبهشت که مردمی‌‌‌‌‌‌‌سازی یارانه‌‌‌‌‌‌‌ها انجام شد، دولت باید برای حذف ارز ترجیحی برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی می‌کرد. حذف ارز‌ترجیحی سبب می‌شد تا هزینه تمام‌‌‌‌‌‌‌شده کالای ما ۵ الی ۶برابر افزایش یابد. ما در آن زمان پیشنهاد دادیم برای جلوگیری از اخلال در بازار، دولت برای صادرکنندگان مشوق‌‌‌‌‌‌‌های صادراتی درنظر بگیرد؛ خرید تضمینی انجام دهد و قیمت‌ها را واقعی کند.
او افزود: در آن زمان، دولت (معاون اول رئیس‌جمهور و وزیر جهادکشاورزی)، از ما درخواست کردند که با مردم همکاری داشته باشیم و قیمت‌ها را به شکلی افزایش ندهیم که به مردم فشار وارد شود. ما هم قیمت‌ها را واقعی نکردیم. دولت در آن زمان از ما خواست که در مقطعی کوتاه، تخممرغ را با قیمت ۳۵هزار و ۵۰۰تومان (درب مرغداری) بفروشیم و پس از آن، قیمت را افزایش دهیم.
ضرر ۱۰هزار‌میلیاردی تولیدکنندگان
کاشانی اظهار کرد: با وجود اینکه تخممرغ ۳۵هزار و ۵۰۰تومانی، برای ما ضرر و زیان به‌دنبال داشت، اما پذیرفتیم در یک مقطع زمانی، تخممرغ را با این قیمت به‌فروش برسانیم؛ در واقع تخممرغ با این قیمت، در آن برهه برای ما ۱۰هزار میلیارد‌تومان ضرر و زیان به‌همراه داشت؛ اما به‌خاطر مردم قیمت را افزایش ندادیم.
رئیس هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغداران تخم‌‌‌‌‌‌‌گذار، با بیان اینکه قیمت تخممرغ نباید بالاتر از شانه‌‌‌‌‌‌‌ای ۹۰هزار‌تومان به‌دست مصرف‌کننده برسد، گفت: قیمت هر شانه تخممرغ درب مرغداری چیزی بین ۶۸ تا ۷۵هزار‌تومان براساس نوع آن است. ممکن است تخممرغ بسته‌‌‌‌‌‌‌بندی در برخی از مغازه‌‌‌‌‌‌‌های سطح شهر با قیمتی بین ۱۰۰ تا ۱۰۵هزار‌تومان هم فروخته شود، اما قیمت در میادین همان ۹۰هزار‌تومان است و نباید قیمتی بالاتر از این را شاهد باشیم.
علت مازاد تولید تخممرغ
او در مورد علت مازاد تولید که برخی از تولیدکنندگان از آن صحبت می‌کنند، توضیح داد: سال‌گذشته، ارز‌ترجیحی هنوز وجود داشت و تخممرغ کالایی ارزان بود. به دلیل ارزان‌بودن آن، مصرف بالا بود، اما بعد از حذف ارز‌ترجیحی، قیمت افزایش و مصرف کاهش داشت. از سمتی دیگر، برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی برای تولید تخممرغ نیز دو‌ساله است، یعنی در آن بین اگر ببینیم مصرف کم شده، نمی‌توانیم تولید را کاهش دهیم و پروسه تولید، یک پروسه طولانی‌مدت است، بنابراین با مازاد تولید مواجه شدیم. حمیدرضا کاشانی، در پاسخ به اینکه چرا تخممرغ مازاد، صادر نمی‌شود، گفت: صادرات انجام می‌شود، اما صادراتی که انجام می‌دهیم، بدون حمایت دولت است. برعکس‌ترکیه که رقیب ماست و حمایت‌های دولتی در صادرات تخممرغ دارد. حمایت‌نکردن دولت از صادرات سبب می‌شود مشوق از جیب تولیدکننده پرداخت شود. ما در این مدت ۲۵ تا ۳۰هزار‌تن صادرات تخممرغ داشتیم و حتی اگر تا پایان سال، ۲۰هزار‌تن دیگر صادر کنیم، بازهم ۵۰هزار‌تن مازاد تولید خواهیم داشت. او گفت: تخممرغ ایران، ارزان‌ترین تخم‌مرغی است که در آسیا و جهان تولید می‌شود. دخالت‌های دولت، قیمت‌گذاری دستوری، دخالت در بازار و… اجازه نمی‌دهد تا عرضه و تقاضا راه خود را برود و به قیمت واقعی برسد.
تولیدکننده محکوم به تولید است
کاشانی به نامه‌‌‌‌‌‌‌نگاری تولیدکنندگان با ریاست‌جمهوری، مجلس و نیز قوه‌قضائیه اشاره کرد و گفت: ما در این نامه‌‌‌‌‌‌‌ها تاکید کردیم که اگر به داد صنعت نرسند، وضعیت خوبی نخواهیم داشت و صنعت با خطر مواجه خواهد شد. با توجه به پروسه تولید تخممرغ، تولیدکنندگان محکوم به تولید هستند و نمی‌توانند تولید را متوقف کنند، بنابراین باید فکری به حال صنعت کرد. مهدی معصومی‌اصفهانی، عضو کمیسیون کشاورزی اتاق تهران نیز با تایید گفته‌‌‌‌‌‌‌های کاشانی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: قیمت درب مرغداری تغییری نداشته و ما با ضرر و زیان تولید می‌کنیم. اگر افزایش قیمتی بوده، در زنجیره توزیع است که احتمالا به علت افزایش هزینه‌های آنها بوده‌است. عضو کمیسیون کشاورزی اتاق تهران در مورد صادرات اظهار کرد: صادرات انجام می‌شود؛ ولی مقدار آن مختصر است، چراکه فرآیند صادرات نیز مانند تولید نیازمند برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی است و نمی‌توانیم ناگهان تصمیم به افزایش صادرات بگیریم. بنابراین باتوجه به گفته‌‌‌‌‌‌‌های کاشانی و معصومی، افزایش قیمت تخممرغ در حالی است که تولیدکننده همچنان تخممرغ را با قیمت قبل به‌فروش می‌رساند و اگر افزایش قیمتی صورت‌گرفته، در سمت تولیدکننده نیست.
دولتی‌‌‌‌‌‌‌ها: افزایش قیمت دلیل خاصی ندارد
این افزایش قیمت تخممرغ در حالی اتفاق افتاد که ۳۰مهر ماه، معاون بازرگانی وزارت جهادکشاورزی گفته بود: «قیمت مرغ کماکان ۵۹هزار و ۸۰۰تومان است و افزایشی در قیمت مرغ و تخممرغ نداریم.» در ادامه به سراغ وزارت جهادکشاورزی رفتیم تا علت افزایش تخممرغ و نیز گفته‌‌‌‌‌‌‌های تولیدکنندگان را مورد بررسی قرار دهیم. مسعود امراللهی، مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالای اساسی وزارت جهادکشاورزی در مورد علت افزایش قیمت تخممرغ در روزهای اخیر به «دنیای‌اقتصاد» گفت: افزایش قیمت تخممرغ، دلیل خاصی ندارد. به‌طور کل گاهی به دلیل کم و زیاد‌شدن تولید، این اتفاق می‌افتد، اما در حال‌حاضر مشکلی در تولید نیست. عدم‌رعایت سود در شبکه توزیع، باعث‌شده که قیمت تخممرغ، بالاتر از قیمت مصوب به‌دست مصرف‌کننده برسد.
او ادامه داد: در این رابطه نیز طرحی داریم و قرار است اگر تخممرغ با قیمتی بالاتر از قیمت مصوب توزیع شود، با متخلف برخورد تعزیراتی داشته باشیم. به گفته امراللهی، قیمت در سطح میادین بالا نیست و دقیقا همان قیمت مصوب است و گرانفروشی تخممرغ، در مراکز سطح شهر انجام می‌شود. او همچنین گفته‌‌‌‌‌‌‌هایی که در مورد احتمال کمبود عرضه تخممرغ در آینده مطرح می‌شود را رد کرد و گفت: با برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی که برای تولید انجام داده‌‌‌‌‌‌‌ایم، در آینده کمبود تولید و در نتیجه افزایش قیمت را نخواهیم داشت. اینکه می‌گویند قیمت‌ها پایین است، درست نیست. قیمت‌ها کارشناسی است و در سازمان حمایت مصوب می‌شود.
البته گفته‌‌‌‌‌‌‌های امراللهی در حالی است که معاون بازرگانی وزارت جهادکشاورزی، پیشتر گفته بود: «صنعت تخممرغ در نیمه اول سال به دلیل کاهش تقاضا با کمترین سود و یا حتی ضرر کار کرد.» محسن شیراوند گفته بود: «سوددهی صنعت تخممرغ با افزایش مصرف در نیمه دوم سال‌همراه است؛ چراکه همیشه شاهد افزایش قیمت‌هایی در نیمه دوم سال‌بوده‌ایم»، بنابراین افزایش قیمت در آینده در حالی تکذیب می‌شود که خود وزارت جهادکشاورزی پیشتر به این موضوع اشاره کرده بود و به‌نظر می‌رسد حتی در خود وزارتخانه اتفاق‌نظری حول موضوعات مشترک وجود ندارد.
باتوجه به آنچه وزارت جهادکشاورزی و تولیدکنندگان گفته‌‌‌‌‌‌‌اند، به احتمال زیاد این مشکلات در کوتاه‌مدت رفع خواهد شد و قیمت تخممرغ، دوباره به قیمت مصوب باز‌خواهد گشت، اما مساله مهم، بحرانی است که در این صنعت نهادینه شده و تولیدکنندگان بدان اذعان دارند. هرچند حمایت از مصرف‌کننده موضوعی است که باید مورد تاکید و توجه قرار بگیرد، اما پیش از آن، تولیدکنندگان باید در اقتصادی سالم، تولید‌کنند و بدون زیان به حیات خود ادامه دهند.
در بازار تخممرغ نیز مانند سایر بازارها، اثر دخالت‌های دولتی به‌همراه تصمیمات خلق‌‌‌‌‌‌‌الساعه مشهود است. برای مثال قرار بود بعد از حذف ارز‌ترجیحی، یارانه نقدی تنها دو ماه پرداخت شود و پس از آن یارانه کالایی داشته باشیم. فارغ از اینکه یارانه نقدی سیاست درستی است یا یارانه کالایی، باید اثر هریک از این سیاست‌ها را از پیش در اقتصاد و صنایع پیش‌بینی کرد، اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه هنوز هم مشخص نیست قرار است چه سیاست ماندگاری اتخاذ شود. این موضوع نیز بر روند بازار، آینده صنعت و… اثرگذار است، چراکه طبیعتا یارانه کالایی، مصرف در کالاهایی چون مرغ و تخممرغ را افزایش می‌داد و یارانه نقدی سبب می‌شد تا وجه نقد، صرف خرید کالاهای دیگر شود. حال حدود هفت ماه گذشته و هنوز هم مشخص نیست که دولت قرار است یارانه نقدی را ادامه دهد یا خیر.
اینکه کدام یارانه بین مردم توزیع شود، مساله مهمی است که بر رفتار مصرف‌کننده و در نتیجه بازار هدف تاثیر خواهد داشت. چنانچه در بازار تخممرغ هم شاهد این موضوع بودیم و درحالی‌که تولیدکنندگان باتوجه به یارانه کالایی برای تولید برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی کرده بودند، اما یارانه نقدی ادامه یافت و این یارانه سبب شد تا مصرف تخممرغ کاهش داشته باشد و شاهد مازاد تولید باشیم. مازاد تولید نیز در نهایت ضرر و زیان تولیدکننده را به‌دنبال داشت، بنابراین نباید آینده صنعت را قربانی سیاست‌های اشتباه کرد.
هرچند تمام این اتفاقات که در بازارهای مختلف می‌افتد، کوتاه‌مدت است؛ اما هیچ‌گاه پایان ندارد و از بحرانی به بحران دیگر منتقل می‌شود و این موضوع حاکی از بحران عمیق و تصمیمات غلط در خود اقتصاد است. قیمت‌گذاری دستوری و اقتصاد دولتی، در هیچ کشوری نتیجه موفقی نداشته و به منفعت مصرف‌کننده منجر نشده و در ایران هم این اتفاق نخواهد افتاد، بنابراین رهاکردن بازار از حصار دولت، بزرگ‌ترین حمایت از تولیدکننده، مصرف‌کننده و در نهایت اقتصاد خواهد بود.
