بسیاری از کالاها در داخل کشور قابل تولید نیستند، بنابراین لازم است تا از کشورهای دیگر وارد شوند. به کالاهایی که از کشورهای خارجی تهیه شده و از راه تجاری وارد کشور می‌شوند، واردات گفته می‌شود. دولت برای وارد کردن این کالاها مبلغی به عنوان مالیات در نظر گرفته است که یکی از مهم‌ترین درآمدهای دولتی به حساب می‌آید. مالیات بر واردات در واقع همان ارزش گمرکی کالا است که شامل قیمت خرید کالا، هزینه حمل و نقل کالا، حق بیمه به همراه حقوق ورودی، سود بازرگانی و حقوق گمرکی ثبت شده در اوراق گمرکی است.
طبق بند (الف) ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، واردات برخی کالاها معاف از پرداخت مالیات است. تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالاهای تعیین شده در این بند، موظف‌اند تا برچسب معافیت از مالیات را روی بسته‌بندی آن درج کنند. بر اساس این قانون، دریافت مالیات از این کالاها توسط عرضه‌کنندگان، مشمول جریمه دوبرابر مالیات آن است و قابل بخشیدن نیست. سازمان امور مالیاتی برای آگاهی رسانی عمومی، فهرست کالاها و خدمات معاف از مالیات و عوارض آن‌ها را در سامانه عملیات الکترونیکی درج می‌کند. همچنین در صورت دریافت گزارش‌های مردمی مبنی بر تخلف دریافت مالیات از این کالا و خدمات از طریق این سامانه، مبالغ اضافی دریافتی از خریداران استرداد خواهد شد. سازمان امور مالیاتی موظف است تا حداکثر سه ماه پس از دریافت گزارش اخذ مالیات از این کالاها، اقدام به تأیید و یا رد حسب مورد استرداد مبلغ اضافه دریافتی از خریداران کند.
برای کسب اطلاعات کامل در خصوص قوانین مالیاتی واردات کالا، در این سری از مقالات آموزش مالیات، همراه ما باشید.
انواع مالیات بر واردات چیست؟
به جز مواردی که پیش‌تر ذکر شد برای حمایت از تولیدات داخلی، واردات دیگر کالاها ملزم به پرداخت مالیات است و فقط اشخاص دارای کارت بازرگانی می‌توانند فرایند واردات را انجام دهند. مالیات بر واردات، انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی و شرح این موارد می‌پردازیم.
مالیات بر حقوق و عوارض گمرکی چقدر است؟
در ماده ۱ قانون امور گمرکی، حقوق گمرکی معادل ۴ درصد ارزش گمرکی کالا به اضافه سود بازرگانی تعیین شده توسط هیئت وزیران است. وجوهی که گمرک مسئول وصول آن است نیز به واردات قطعی کالا تعلق می‌گیرد. این وجوه شامل هزینه‌های انجام خدمات نیست. طبق ماده ۵ قانون امور گمرکی، پرداخت حق ورودی، جریمه‌های مربوط به ترخیص و هزینه انجام خدمات به عهده صاحب کالا است. نرخ حقوق گمرکی از ابتدا رقم ثابت ۴ درصد بوده و تغییری نکرده است.
مالیات بر واردات خودرو وارداتی
یکی از مهم‌ترین مالیات بر واردات، مالیات بر خودرو وارداتی است. نرخ این مالیات سالانه توسط سازمان امور مالیاتی ارائه می‌شود. اساس مالیات خودروهای وارداتی مقدار حجم موتور آن‌ها (برحسب سی سی) است. برای خودروهای برقی و هیبریدی تعرفه‌ای جداگانه در نظر گرفته می‌شود، اما در بودجه امسال به این موضوع اشاره نشده است. بر اساس بودجه سال ۱۴۰۰، میزان حق ورودی خودروهای سواری به کشور حداقل ۸۶ درصد ارزش گمرکی آن است. دو گروه معاف از پرداخت سود بازرگانی واردات خودرو هستند. مجوزهای جانبازان و معلولین بهزیستی که معافیت از پرداخت سود بازرگانی آن‌ها معادل ۳۰ میلیون تومان است.
مالیات بر واردات خودرو وارداتی
مالیات بر سود بازرگانی چقدر است؟
به ازای واردات کالاهای قطعی، سود بازرگانی به صورت ریالی توسط گمرک اخذ می‌شود. این میزان بسته به تصمیم سیاست‌گذاران متغیر است و نرخ ثابتی ندارد و هرساله برای انواع کالا اعلام می‌شود. شرکت‌هایی مانند شرکت‌های دانش‌بنیان، تجاری‌سازی، نوآوری و اختراعات از پرداخت این سود معاف هستند. همانطور که پیش‌تر ذکر شد، برخی کالاها نیز از پرداخت این سود معاف هستند. طبق قانون سود بازرگانی، واردات کالا در بنادر خرمشهر، بوشهر، آبادان و جزیره هرمز شامل تخفیف می‌شود.
ماخذ محاسبه مالیات واردات کالا
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ۹ مهر ماه ۱۳۹۸ جهت رسیدگی به لایحه مالیات بر ارزش افزوده با ماده (۶) این لایحه موافقت کردند. این لایحه ۱۶۳ رای موافق، ۱۳ رای مخالف و ۱ رای ممتنع داشت. بر اساس این لایحه، مجموع ارزش گمرکی کالا (قیمت خرید هزینه حمل و نقل به اضافه حق بیمه) و حقوق ورودی (حقوق گمرکی و سود بازرگانی) مأخذ محاسبه مالیات واردات کالا است. مالیات ذکرشده جزو حقوق ورودی حساب نمی‌شود.
نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده کالای وارداتی چگونه است؟
قانون مالیات‌های مستقیم فرمول مشخصی برای محاسبه مقدار مالیات بر واردات تعیین کرده است. بازرگانان بهتر است پیش از انجام معاملات کالاها این میزان مالیات را محاسبه کنند. محاسبه مالیات بر ارزش افزوده کالا بر اساس مقدار ریالی کالای وارداتی انجام می‌شود. فرمول کلی آن به این صورت است که مقدار ارزش افزوده کالا با میزان ارزش کرایه حمل خارجی آن توسط کشتیرانی جمع شده و در نهایت در مبلغ بیمه و نرخ رسمی ارز که توسط گمرک مشخص شده، ضرب می‌شود. این فرمول کلی میزان مالیات و ارزش افزوده کالای وارداتی است. حقوق ورودی، مالیات بر ارزش افزوده، نیم درصد حلال احمر و مبلغ کارمزد ثبت سفارش مبلغ قابل پرداخت به گمرک و مالیات را تشکیل می‌دهد. البته طبق قانون گمرک، از سال ۱۳۵۰ تا به امروز مالیات‌های مشخصی برای ایران تصویب و اجرا می‌شود.
نحوه محاسبه مالیات واردات کالا
مجموع چند فاکتور مهم، مالیات بر واردات هر کالا را تعیین می‌کند. در اظهارنامه گمرکی، مقدار مالیات بر واردات کالا به این صورت محاسبه می‌شود.
محاسبه مبلغ ارزی کالا یا همان میزان ارزش گمرکی کالا. این مقدار با هزینه بیمه جمع می‌شود.
ضرب تعرفه گمرکی در ارزش گمرکی کالا طبق قانون واردات.
جمع حقوق گمرکی کالا با ارزش آن جهت تعیین عوارض و ضرب در ۹ درصد.
جمع حقوق گمرکی کالا با ارزش آن جهت تعیین مالیات و ضرب در ۴ درصد طبق قانون مالیات‌های مستقیم.
حقوق گمرکی، مالیات و عوارض کالا برابر با مبلغ پرداختی به گمرک.
جمع تمامی موارد ذکرشده شده (حقوق گمرکی، مالیات کالا، عوارض گمرک و تعیین مبلغ پرداختی به گمرک توسط واردکننده)
نحوه محاسبه مالیات واردات کالا
کدام کالاهای وارداتی از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
کالاهای موضوع بند (الف) ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، از تاریخ ۱۳ دی ماه ۱۴۰۰ معاف از مالیات شدند و این معافیت بر روی بسته‌بندی آن‌ها درج می‌شود. لیست این کالاها به شرح زیر است:
محصولات کشاورزی خام فرآوری نشده مانند گیاهان دارویی، محصولات مرتعی، محصولات جنگلی مانند چوب خام، محصولات گلخانه‌ای مانند سبزی‌جات، صیفی‌جات، گل و گیاه و انواع قارچ‌ها.
دام زنده، خوراک دام و مواد اصلی تولید مثل دام زنده.
انواع بذر، نشاء، کود و سم.
شیر و ماست و پنیر.
آب برای مصارف کشاورزی.
آرد و نان.
برنج، سویا و حبوبات.
تخم ماکیان.
انواع گوشت و فرآورده‌های آن.
انواع روغن‌های گیاهی و حیوانی خوراکی.
شیر خشک نوزادان.
تخم مرغ نطفه‌دار و جوجه یک روزه.
کاغذ باطله و خمیر کاغذ.
کاغذ و دفتر تحریر، کتاب، کاغذ چاپ و روزنامه.
انواع مجلات و نشریه.
کالاهای وارد شده همراه مسافر برای استفاده شخصی تا میزان مشخص شده توسط قانون امور گمرکی.
انواع شمش‌های طلا وارداتی و داخلی و انواع حواله‌های الکترونیکی یا کاغذی دارای پشتوانه ۱۰۰ درصد طلا.
انواع فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن.
انواع دارو و واکسن‌های انسانی و دامی و همچنین لوازم مصرفی درمانی و توان‌بخشی
تجهیزات و اقلام دفاعی، نظامی، امنیتی، اطلاعاتی و انتظامی که فهرست آن‌ها با پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد نیروهای مسلح به‌تصویب می‌رسد.
دارایی‌های غیرمنقول و حواله کاغذی یا الکترونیکی مبتنی بر آن‌ها.
رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی موضوع بندهای «پ»، «ت» و «ث» ماده (۱۱۹) قانون امور گمرکی که ترتیبات مقرر در بندهای مذکور رعایت شده است.
چه کسانی از پرداخت مالیات بر واردات معاف هستند؟
دو گروه از پرداخت مالیات بر واردات معاف هستند. شرکت‌های تولیدی که پروانه بهره‌برداری دارند و شرکت‌هایی که دارای گواهی خوش‌حسابی از دارایی هستند. گواهی خوش‌حسابی به شرکت‌هایی تعلق می‌گیرد که ثبت نام آن‌ها در پایگاه اینترنتی خدمات الکترونیک مودیان مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور تکمیل شده باشد، اظهارنامه و حساب سود و زیان سال مالی قبلی را تسلیم کرده باشد و همچنین همه بدهی‌های مالیاتی خود را پرداخت کرده باشد. مودیانی که این سه شرط را داشته باشند دارای گواهی خوش‌حسابی بوده و از پرداخت مالیات بر واردات معاف هستند.
سؤالات متداول
دلایل پرداخت مالیات بر واردات کالا در ایران چیست؟
جلوگیری از وارد کردن کالاهای غیرضروری
کسب درآمد دولت
حمایت از محصولات و تولید ملی
افزایش تولید در کشور
معایب افزایش نرخ مالیات بر واردات چیست؟
اگر میزان نرخ مالیات بر واردات افزایش یابد، گرانی و تورم نیز در کشور افزایش پیدا می‌کند. افزایش جذابیت قاچاق کالاها نیز از دیگر معایب افزایش نرخ مالیات است.
انواع مالیات بر واردات چیست؟
مالیات بر سود بازرگانی، مالیات بر عوارض گمرکی و حقوق، مالیات بر خودروهای وارداتی انواع مالیات واردات هستند که مهم‌ترین آن مالیات بر خودروهای وارداتی است.
آیا همه افراد می‌توانند در ایران کالا وارد کنند؟
فقط افرادی که کارت بازرگانی دارند می‌توانند فرایند واردات و صادرات کالا را انجام دهند. برخی از تجار در گذشته برای فرار از پرداخت مالیات، کارت‌های بازرگانی افراد کم‌توان را اجاره کرده و حجم بالایی از کالا را وارد کشور می‌کردند.
