تولیدی که صادرات‌محور نیست

پرسش اساسی در این میان این است که زمانی که مولفه‌های اقتصادی تورم‌زا منجر به کاهش ارزش پول ملی شده و فشار آن نیز به اقشار کم‌درآمد وارد می‌شود، چرا سیاستگذار از تنها جنبه مثبت آن استفاده نمی‌کند تا با صادرات محصول، ارز بیشتری را وارد کشور کند؟ برای پاسخ به این پرسش گفت‌وگویی داشتیم با حسن کریمی سنجری، کارشناس حوزه خودرو. وی تاکید می‌کند که صادرات خودرو با استفاده از کاهش ارزش پول ملی تنها زمانی اتفاق می‌افتد که روابط بین‌المللی کشور در حد مناسبی باشد.این کارشناس حوزه خودرو می‌گوید کاهش ارزش پایه پولی در کشورهایی مانند ترکیه ریشه خارجی ندارد بلکه به دلایل داخلی و بعضا اقتصادی است. اما افت ارزش ریال ریشه در مسائل بین‌المللی دارد. همچنین برخلاف ترکیه در حوزه خودرو هیچ تعامل خارجی نداریم بنابراین نفعی از کاهش ارزش پول ملی عاید صنعت خودروی کشور نمی‌شود.

وی تاکید می‌کند که خودروسازی در ترکیه تحت‌تاثیر سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ خودروساز است، بنابراین کاهش ارزش لیر می‌تواند برای این شرکت‌ها منافع ایجاد کند. به عبارت دیگر برخی از هزینه‌های تولید خودرو در ترکیه مانند هزینه‌های پرسنلی، تامین انرژی و تامین برخی قطعات با لیر انجام می‌شود، اما بیشتر درآمد صنعت خودروی این کشور به دلار یا یورو است. به گفته کریمی سنجری ۶۰درصد از خودروهای تولیدی در ترکیه صادر می‌شوند که بیشتر این صادرات تولیدات خودروسازان بزرگ دنیا در این کشور است. گزارش بلومبرگ نیز این گفته کریمی سنجری را تایید می‌کند. طبق این گزارش، ترکیه که میزبان کارخانه‌هایی چون رنو، فیات، تویوتا و هیوندای است، از صادرکنند‌گان اصلی خودرو به اروپای غربی محسوب می‌شود. هم‌چنین براساس داده‌های مجمع صادرکنندگان ترکیه، صادرات خودرو ۱۴درصد از کل فروش خارجی این کشور را شامل می‌شود.

اما اوضاع در مورد ایران متفاوت است. این‌طور که کریمی سنجری می‌گوید عکس این روند در کشور جاری است، یعنی تمام فروش خودروسازان به صورت ریالی بوده و بخش زیادی از هزینه‌ها دلاری است. از آنجا که منبع درآمد دیگری جز فروش داخلی برای خودروسازان وجود ندارد و هزینه‌ها نیز با ارزهای یوآن، ین، دلار و یورو انجام می‌شود، بنابراین با کاهش ارزش ریال باید قیمت خودرو افزایش پیدا کند؛ در غیر این صورت قیمت‌ها فریز نگه داشته می‌شود و نتیجه آن زیان خودروسازان و عدم تمرکز روی کیفیت است که باز هم منجر به کاهش صادرات در معدود کشورهایی می‌شود که ارتباط مناسبی با کشور دارند.

وی در این باره توضیح می‌دهد که حتی اگر خودروی باکیفیت نیز تولید شود تاثیر صادراتی آن برای خودروسازان خیلی زیاد نیست، چراکه راه روابط بین‌المللی بسته است. وی تاکید می‌کند که خودروهای تولیدی در کشور رقابتی نیستند و تنها می‌توانند به کشورهای خاصی صادر شوند که بیشتر این کشورها نیز شرایط مالی خوبی ندارند. کریمی سنجری اعتقاد دارد که گرچه تولید خودروی باکیفیت و رقابتی مهم است اما روابط خارجی مناسب روی این موضوع تاثیر دارد و می‌تواند هزینه‌‌ها را کاهش داده و منجر به رشد کیفیت شود. این کارشناس حوزه خودرو معتقد است توسعه صنعت خودرو نیاز به رقابت تامین‌کنندگان دارد، اما در شرایط فعلی ما تنها می‌توانیم قطعات موردنیاز را از چین یا تولیدکنندگان داخلی تامین کنیم. علاوه بر این، بدون روابط بین‌المللی موثر دانش فنی نیز وارد کشور نمی‌شود.

وی در ادامه اشاره می‌کند که صادرات، محور توسعه صنعت خودرو است چراکه تنها در این صورت می‌توان رقابت‌پذیر شد و به عیوب محصولات برای رقابت در بازارهای جهانی پی برد و همچنین محصولات تولیدی را با ذائقه مصرف‌کنندگان بازارهای جهانی نزدیک کرد. اما در شرایطی که هرچه خودروساز تولید می‌کند برای این محصولات تولیدی داخل کشور صف کشیده می‌شود و درحالی‌که خودروساز مدعی است با زیان تولید می‌کند، نه تمایلی به افزایش کیفیت و نه توان آن وجود نخواهد داشت.