پاییز سعد آباد رویایی است. این اعتراف هر کسی است که در یکی از سه ماه مهر، آبان یا آذر به این باغ رفته باشد. بسیاری پایتخت را شهری مدرن میدانند که فقط برای امور تجاری سیاسی یا نهایتا برای تفریحات جدید و بازدید از سازه‌های مدرن شهری باید به آن سفر کرد؛ حال آنکه تهران به لحاظ تاریخی نیز ارزشمند است و آثار زیادی از فرهنگ و تاریخ مردم ایران را در خود جای داده است. منطقه وسیعی از باغ و جنگل که در لابهلای درختان و قنات‌ها و چمن‌هایش کاخ‌ها و موزه‌های متعدد از تاریخ و سرگذشت وطن، خود نمایی می‌کنند؛ می‌تواند هم لذت گشت و گذار در دل مناظر زیبا و آب و هوای خوش را به شما بدهد و هم درس‌هایی از تاریخ و هویت تاریخی.
مجموعه کاخ سعدآباد یکی از وسیع‌ترین و مجلل‌ترین مجموعه‌های گردشگری ایران در شمال تهران است. این مجموعه ۱۱۰ هکتاری آنقدر بزرگ است که برای بازدید از آن حتما باید از نقشه راهنما استفاده کنید. جدای از باغ و مناظر طبیعی این منطقه و اشیاء و رخدادهای درون موزههایش، یکی از مهمترین انگیزههای گردشگران برای بازدید از این مجموعه، تماشای معماری کاخهای مختلف درون ان است. چراکه در ساخت عمارت‌ها و کاخهای مجموعه سعدآباد تلفیقی از معماری اروپایی و معماری اصیل ایران به چشم می‌خورد و طراحی ساختمان کاخ‌ها توسط برجسته‌ترین مهندسان داخلی و خارجی صورت گرفته است. درختان چنار مجموعه سعدآباد چیزی حدود ۱۰۰ سال قدمت دارند. رودخانه دربند که از رشته کوه البرز در شمال این منطقه سرچشمه می‌گیرد، عامل سرسبزی و صفای این مجموعه است. حین قدم زدن در میان درختان چنار این باغ شاید صدای پرندگان توجه شما را جلب کند. پرندگان مختلفی از جمله زرد پره کوهی، زاغی، دم سرخ معمولی، دم جنبانک خاکستری، دارکوب سوری، دم جنبانک ابلق و… لانه‌های خود را بر بالای این چنارها ساخته‌اند و موسیقی طبیعت شده‌اند که گوش رهگذران را نوازش می‌دهند.
تاریخچه مختصر:
قدمت این مجموعه به دوران قاجار بازمی‌گردد زمانی در حدود حاکمیت احمدشاه. اما بیشترین توسعه این مجموعه به دستور رضاخان پهلوی برای زندگی و تفریح خاندان شاهنشاهی صورت گرفت. رضاخان و محمدرضاشاه برای خود و اعضای خانواده‌شان کاخهای مستقلی برای زندگی و تفریحات ییلاقی در دامنه‌ی جنوبی البرز ساخته‌اند. اشرف و شمس خواهران شاه، همسران شاه و حتی فرزندانش هر کدام کاخ جداگانه‌ای در این مجموعه داشتند که هر یک از آن‌ها امروزه به موزه‌های مختلفی تبدیل شده‌است. آخرین کاخی که به این مجموعه اضافه شد کاخ لیلا فرزند کوچک محمدرضا شاه بود.
دسترسی با وسایل حمل و نقل عمومی: اگر تمایل دارید برای رسیدن به کاخ سعد آباد از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید، با استفاده از خطوط یک خط مترو تهران به میدان تجریش بروید. تاکسی‌های میدان دربند در ابتدای خیابان جعفری و میدان قدس جنب مترو، قرار دارند و تاکسی‌های ایستگاه آصف نیز در ضلع غربی میدان تجریش قرار گرفته‌اند. ازهریک از ورودی‌ها که بخواهید وارد مجموعه شوید، پس از پیاده شدن از تاکسی باید در حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی کنید. اگر با وسیله نقلیه شخصی به‌سمت مجموعه کاخ نیاوران می‌روید، ورودی زعفرانیه برای شما مناسب‌تر است، زیرا محدوده وسیع‌تری برای پارک خودرو در دسترس خواهید داشت.
آدرس از خیابان زعفرانیه: خیابان ولی‌عصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید کمال طاهری، مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد.
آدرس از میدان تجریش و خیابان دربند: میدان تجریش، خیابان شهید جعفری، ضلع جنوبی میدان دربند، مجموعه سعدآباد.
تلفن‌های مجموعه سعد آباد: ۹-۲۲۷۵۲۰۳۱-۰۲۱
در ادامه به معرفی مختصری از کاخهای موجود در مجموعه سعد آباد می‌پردازیم:
کاخ موزه سبز قدیمی‌ترین و شاید زیباترین کاخ مجموعه سعدآباد همین بناست. بنای اولیه کاخ توسط علیخان والی از بزرگان و زمین‌دارن دوره قاجار ساخته شد و در سال ۱۳۰۱ رضاخان این بنا را از صاحب اولیه آن خرید. با همت میرزاجعفرخان معمارباشی قهار، این بنای سادهی دو طبقه تبدیل به کاخی شد که حتی امروز هم مورد تحسین بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد. برای تزئین نمای ساختمان از سنگ مرمر سبز استفاده شده و به همین دلیل امروزه به آن کاخ سبز می‌گویند. یکی از نکات جالب در ساخت این کاخ این است که در مصالح آن از سرب استفاده شده تا در مقابل سرما و گرما مقاومت بیشتری داشته باشد.
کاخ اسود که اکنون به موزه‌ی هنرهای زیبا بدل شده است. در نمای این کاخ از سنگ سیاه چالوسی استفاده شده و به همین دلیل آن را کاخ اسود نامیده‌اند. در بازدید از کاخ اسود، میتوانید آثاری از هنرمندان معاصر مانند سهراب سپهری، حسین کاظمی، ناصر اویسی و همچنین نقاشی‌هایی از هنرمندان خارجی مربوط به قرن‌های نوزده و بیست میلادی، مجسمه‌های برنزی و مرمری و در نهایت آثاری از دوره های صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه ببینید.
کاخ سفید که اکنون به موزه ملت بدل شده است. این کاخ چیزی حدود ۷۰۰۰ متر مربع مساحت دارد و شامل ۶۱ بخش مختلف است. معماری و تزئینات این کاخ تلفیقی است از هنر اروپایی و ایرانی که در نوع خود بی‌نظیر است.
موزه هنر ملل که بین سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۵، گلخانه کاخ ملت به موزه تبدیل شد. این موزه که به موزه ملل شهرت دارد، آثار نقاشی هنرمندان بزرگ داخلی و خارجی را در خود جای داده است.
آشپزخانه سلطنتی: این آشپزخانه مامور تهیه غذا و ارائه خدمات به مهمانان و کارکنان کاخ ملت بود. در حال حاضر این ساختمان تبدیل به موزه‌ای شده که ظروف مختلف در آن به نمایش گذاشته شده است.
موزه ظروف سلطنتی یا کاخ اشرف: ساختمانی دو طبقه با زیربنای ۱۸۰۰ متر مربع که متعلق به اشرف پهلوی خواهر دوقلوی شاه بوده است.بیش از ۵۰۰ قطعه ظروف و اشیای تزئینی در این کاخ گردآوری شده‌اند. این ظروف مربوط به دوره‌های قاجار، پهلوی دوم و ظروف اهدایی هستند.
موزه پوشاک سلطنتی یا کاخ شمس: یکی از جالب‌ترین بخش‌های مجموعه کاخهای سعدآباد، موزه پوشاک سلطنتی است. در این موزه عکس‌ها و پوشاک مختلفی از دوره قاجار و همچنین لباس خاندان پهلوی مربوط به فرح، محمدرضاشاه، اشرف و… به نمایش گذاشته شده‌اند. برخی از لباس‌ها که در آن از سوزن‌دوزی سنتیلباس بلوچاستفاده شده شهرت جهانی دارند.
موزه اتومبیل‌های سلطنتی
موزه سلاح
موزه برادران امیدوار که متعلق به دو برادر است که ماحصل سفر خود به ۹۹ کشور دنیا را در این موزه گرد آورده‌اند.
موزه خط و کتابت میر عماد
موزه آب
شما میتوانید در ۶ ماه ابتدایی سال از ساعت ۹ الی ۱۹ و در ۶ ماه پایانی سال از ساعت ۹ الی ۱۷ از این مجموعه دیدن کنید. برای بازدید از این مجموعه به حداقل دو ساعت زمان نیاز دارید. به یاد داشته باشید در صورتی که قصد دارید به صورت حضوری بلیط تهیه نمایید باجههای فروش بلیط مجموعه فقط تا ساعت ۱۵:۳۰ فروش دارند.
فرشته کریمیان
